مظاهر گودرزی: حوادث ماه‌های اخیر یکبار دیگر زنگ خطر ایمنی را به صدا درآورد، ساختمان متروپل در آبادان فرو ریخت تا تراژدی پلاسکو تکرار شود، قطار مشهد-یزد در میانه راه به یک بیل مکانیکی برخورد کرد تا با انحراف از مسیر جان تعدادی انسان گرفته شود، دو کارگر در روزی‌که هواشناسی پیش‌بینی وزش باد شدید کرده بود در ارتفاع مشغول به‌کار شدند تا با سقوط جان خود را از دست بدهند، سر یک کودک بین بدنه و پنجره خودرو گیر کرد تا به مرگی دلخراش دچار شود، ایربگ یا همان کیسه هوای خودروهای داخلی باز نشدند تا سهم خود را در مرگ‌ومیرهای جاده‌ای داده باشند، و سیل جان هم وطنان ما را گرفت؛ همه این موارد نشان می‌دهد رعایت نشدن ایمنی چگونه می‌تواند با خلق حوادث یا سوانح مرگ‌هایی دلخراشی رقم بزند، طوری‌که به‌گفته رئیس مرکز ارتقای ایمنی و پیشگیری از مصدومیت‌های دانشگاه شهید بهشتی: «متاسفانه به جای پیشگیری بعد از حادثه اشک می‌ریزیم.»
مرگ سالانه ۵۴ هزار نفر به‌دلیل وقوع حوادث
«سالانه چیزی حدود ۵۴ هزار نفر به‌دلیل سوانح و حوادث جان خود را از دست می‌دهند، سوانح ترافیکی، سقوط از ارتفاع، مرگ‌ومیر ناشی از مسمومیت‌ها و غرق شدن از عمده‌ترین علل مرگ‌ومیر ناشی از سوانح هستند.» این‌ها صحبت‌های حمید سوری است، او که درباره ارتقای ایمنی و پیشگیری از مصدومیت‌ها مطالعات زیادی انجام داده به مناطق‌آزاد می‌گوید: «سوانح یک بحث علمی است، اما متاسفانه تصور می‌شود با تجربه‌های خام یا اطلاعات سطحی که افراد در طول زندگی‌شان به‌دست می‌آورند، مسئله سوانح را می‌شود حل کرد، حتی با همین اطلاعات سطحی برای کشور و سازمان‌ها نسخه می‌پیچند، در صورتی که سوانح یک مسئله علمی است و ما متاسفانه درس نمی‌گیریم تا برای پیشگیری اقدام اساسی انجام دهیم.»
سوری ادامه می‌دهد: «سوانح از مهمترین علل مرگ‌ومیر در کشور است، اما متاسفانه آنقدر که بر روی بعد از یک رخداد تاکید وجود دارد درباره قبل از وقوع رخداد تاکیدی نیست.»
چرا پیشگیری نمی‌کنیم؟
«پیشگیری بهتر از درمان است»، این جمله اگرچه تکراری است، اما ساده‌ترین جمله‌ای است که وضعیت موجود ایمنی را به چالش می‌کشد، بعید است کسی درباره این جمله تردید کند، اما همیشه فراموش می‌شود، برای این‌که پیشگیری با آرزو کردن متفاوت است، نیاز به اطلاعات دقیق و برنامه‌ریزی و دارد. رئیس مرکز ارتقای ایمنی و پیشگیری از مصدومیت‌ها می‌گوید: «اپیدمیولوژی سوانح در کشور ما نشان می‌دهد مستندات علمی موثق بومی کم داریم تا تصمیمات درست‌تر، موثرتر و کم هزینه‌تر داشته باشیم، برای همین تصمیم‌گیری‌های ما در خصوص سوانح در فضای تاریک و مبهم گرفته می‌شود.»
او ادامه می‌دهد: «در بحث ارتقای ایمنی باید برنامه جامعی داشته باشیم و نظارت کافی انجام بگیرد، اما متاسفانه در خیلی از زمینه‌ها که دچار خسارت می‌شویم نه نظارت کافی انجام می‌گیرد نه پایش درستی انجام می‌شود تا متوجه شویم در طول زمان چه تغییراتی حاصل شده است، و نه همه این موارد به طور مستمر ارزشیابی می‌شود تا متوجه شویم مداخله‌هایی که انجام دادیم چقدر موثر بوده‌اند. متاسفانه به جای پیشگیری بعد از حادثه اشک می‌ریزیم.»
عدم سرمایه‌گذاری برای افزایش ایمنی
سوری در پاسخ به این پرسش که دلیل بی‌برنامه بودن درباره‌ی ارتقاء ایمنی چیست می‌گوید: «یکی از مشکلات عدم سرمایه‌گذاری کافی برای تحقیق و آموزش است، منظور از سرمایه فقط مسائل مالی نیست بلکه مثلاً متناسب با نیازهایی که داریم رشته‌های تحصیلی ایجاد نشده است، دانشگاه‌های ما نسبت به ایمنی کمتر توجه کرده‌اند درصورتی که ایمنی یک مسئله میان رشته‌ای است و رویکرد جزیره‌ای به آن داشتن کافی نیست.»
سهم ۲۰ درصدی کیفیت خودروها در بروز حوادث رانندگی
یکی از موارد رعایت نشدن ایمنی، تولید خودروهای داخلی است، مسئله‌ای که مدتی است مورد توجه پلیس قرار گرفته و هر از چند گاهی سبب افزایش اختلاف پلیس با شرکت‌های خودروساز می‌شود، به‌خصوص باز نشدن کیسه هوای خودروها طی ماه‌های اخیر مورد توجه کارشناسان ایمنی قرار گرفته است. سوری درباره تاثیر کیفیت خودرو در بروز سوانح رانندگی به مناطق‌آزاد می‌گوید: «رخداد سوانح ترافیکی علت‌های چندگانه دارد، علت‌هایی که بر یکدیگر اثرگذار هم هستند، اما وقتی این اثرگذاری را محاسبه می‌کنیم طبیعی است که خطای انسانی عمده‌ترین علت در بروز حوادث رانندگی باشد، اما درخصوص سهم خودرو با توجه به بررسی عوامل حوادث، چیزی حدود ۲۰ درصد علت حوادث رانندگی که در کشور رخ می‌دهد به خاطر خودروهای نا ایمن است، به‌همین دلیل خودروهای نا ایمن نقش جدی‌تری نسبت به جاده نا ایمن در بروز تصادفات رانندگی دارند.»
او در مقایسه‌ی استاندارد ایمنی ایران با کشورهای حوزه اتحادیه اروپا بیان می‌کند: «متاسفانه علیرغم تلاش‌های گذشته که سبب کاهش حوادث شده است همچنان جایگاه خوبی در جهان از نظر بروز سوانح و حوادث نداریم، بنابراین خیلی کارها باید انجام شود تا به سطح استاندارد جهانی برسیم، در خصوص سوانح ترافیکی از میانگین جهانی بالاتر هستیم اما اگر در مقایسه با کشورهای موفق محاسبه کنیم وضعیت خوبی نداریم، مثلاً در اروپا میزان مرگ ناشی از سوانح ترافیکی چیزی حدود ۱۰ نفر در ۱۰۰ هزار نفر است اما این رقم در کشور ما حدود ۲۰ نفر در ۱۰۰ هزار نفر است، این یعنی دو برابر کشورهای اروپایی در کشور ما مرگ و میر ناشی از سوانح ترافیکی وجود دارد.»
نقش تحریم‌ها در کاهش استاندارد ایمنی در کشور چقدر است؟
رئیس مرکز ارتقای ایمنی و پیشگیری از مصدومیت‌های دانشگاه شهید بهشتی، در پاسخ به این پرسش که نقش تحریم‌ها در کاهش کیفیت ایمنی در کشور چقدر است بیان می‌کند: «تحریم‌ها در خصوص عدم تهیه تجهیزات در بروز سوانح تاثیر داشته اما به‌نظرم قبل از تجهیزات و تحریم، ما در مدیریت سوانح به‌خصوص در پیشگیری از رخداد مشکل داریم. در این‌باره دانش کافی و سازوکارهای به‌روز شده وجود ندارد، ما هنوز در سازوکارهای مدیریت سوانح مشکل داریم، بنابراین در چنین شرایطی تعمیم دادن بروز حوادث به خطای انسانی کار درستی نیست، احساس می‌کنم مشکل عمده ما در مدیریت رخداد به خصوص در مرحله پیشگیری است، اما در بعد از وقوع رخداد در امکاناتی مانند پزشکی، جراحی و موارد دیگر خوب هستیم، اما در مرحله پیش رخداد ایراد اساسی داریم.»
بیشتر بخوانید:
مرگ سالانه ۱۸ هزار ایرانی در تصادفات رانندگی
۲۳۳۲۳۳
