مظاهر گودرزی: کرونا سویه به سویه دارد جهش می‌کند، گاهی دلتا جهانگیر می‌شود، گاهی اومیکرون، اما قرار نیست سر آرام داشته باشد، حداقل تا وقتی‌که واکسیناسیون در تمام کشورها پوشش خوبی بگیرد، در غیر این‌صورت هربار جهشی جدید سراغ‌مان می‌آید، گاهی مسری‌تر، گاهی کشنده‌تر، گاهی هم مانند زیرسویه‌ی اخیر هم مسری و هم ایمنی‌گریزتر. هنوز جهان درگیر زیر سویه BA۵ و BA۴ است که سروکله یک زیر سویه جدید پیدا شده است، برای آن نام علمی BA۲.۷۵ انتخاب کرده‌اند. علیرضا ناجی، رئیس مرکز ویروس شناسی بیمارستان شهید بهشتی در گفت‌گو با مناطق‌آزاد می‌گوید: «به نظر می‌رسد زیر سویه‌ی BA۲.۷۵ جای BA۵ را بگیرد.»
او معتقد است اگرچه واکسن‌های موجود مانع ابتلا به انواع زیرسویه‌های کرونا نمی‌شوند اما در کاهش موارد بستری تاثیرگذار هستند، ضمن اینکه جهان باید با سرعت بیشتری واکسن‌های به‌روز شده تولید کند و کشورهای بیشتری پوشش کامل واکسیناسیون داشته باشند تا کرونا جهش کمتری داشته باشد.
متن کامل گفت‌وگو در ادامه آمده است.
بیشتر بخوانید:
آقای دکتر درحالی‌که همه توجه‌ها به زیرسویه BA۵ و BA۴ است خبرها حکایت از شناسایی یک زیرسویه جدید دارد، درباره آن برای ما توضیح می‌دهید؟
بله، سویه BA۲.۷۵ جدیدترین زیر شاخه BA۲ است که از چند ماه قبل در هندوستان شناسی شد و الان بیش از ۱۰ کشور مانند آمریکا این زیر سویه را شناسایی کرده‌اند، جدیدترین کشوری هم که آن را شناسایی کرد سنگاپور بود.
خصوصیات این زیرسویه جدید چیست؟
این زیر سویه تمام متاسیون‌هایی که درباره BA۲ گفته می‌شود را دارد، ۹ متاسیون وجود دارد که هرکدام به تنهایی چیز خاصی نیست، اما این برای اولین بار است که در یک زیرشاخه از اومیکرون تمام ۹ متاسیون در کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند. امروز دو زیرسویه BA۵ و BA۴ بیش از ۵۰ درصد موارد ابتلا به کووید در جهان را تشکیل می‌دهد، اما با توجه به اینکه BA۲.۷۵ طبق داده‌های موجود حتی از BA۵ و BA۴ سرعت انتقال بیشتری دارد و همین‌طور ایمنی گریزی آن دربرابر واکسن و ابتلای طبیعی بیشتر است، به نظر می‌رسد این ویروس می‌تواند جایگزین BA۵ شود.
اگر این زیر سویه فراگیر شود باید سراغ واکسن‌های جدید رفت؟
اجازه بدید کلی‌تر بگویم، از زمان شیوع دلتا احساس شد ما باید واکسن‌های موجود در جهان را به‌روز کنیم، همان موقع به این نتیجه رسیدم روش مقابله با واکسن در برابر کووید درست باید مانند آنفلوآنزا باشد، درخصوص آنفلوآنزا هر سال ویروس‌های آن را بررسی می‌کنند و در تابستان واکسن‌ها را برای مقابله با جدیدترین نوع این ویروس با ترکیب جدید طراحی می‌کنند، همین حالت هم درباره کووید باید باشد، اما چون در کووید سرعت تغییرات بیشتر است پایش‌های ژنتیکی باید در فواصل کمتر صورت بگیرد که متاسفانه در دنیا تا حالا این کار انجام نشده است درحالی‌که میزان ایمنی گریزی در اومیکرون زیاد است، یعنی مثلاً اگر کسی به زیرشاخه‌های BA۱ و BA۲ مبتلا شد، بین ۴ تا ۶ هفته بعد چیزی حدود ۱۶ درصد احتمال دارد باز عفونت را این بار با زیرسویه‌های BA۴ یا BA۵ بگیرند، در واقع ایمنی گریزی آن به شدت افزایش پیدا کرده، در چنین شرایطی واکسن‌های ما به گونه‌ای نیست که بگوییم از عفونت و بیماری علامت‌دار جلوگیری کند.
بنابراین تزریق واکسن برای مقابله با اومیکرون فایده ندارد؟
علی‌رغم اینکه این واکسن‌ها علیه واریانت‌های جدید نیستند اما تزریق آن‌ها واجب است.
چرا؟
برای اینکه مطالعات جدید نشان داده افرادی که واکسن تزریق می‌کنند می‌توانند تا ۷۰ درصد از بیماری شدید، بستری شدن در آی‌سی‌یو و مرگ‌ومیر جلوگیری کنند.
آینده واکسن‌ها چه می‌شود؟
الان دیگر همه به این فکر افتادند که ترکیب واکسن‌ها را تغییر بدهند، فایزر و مدرنا این را شروع کردند، آن‌ها دارند کارآزمایی‌های بالینی خودشان را انجام می‌دهند تا ترکیب‌های جدیدی ایجاد کنند، البته نوع این ترکیبات متفاوت است مثلاً سازمان جهانی بهداشت می‌گوید این تغییرات باید برای مقابله با BA۱ باشد چراکه فراگیرتر است اما در مقابل FDA (سازمان غذا و دارو آمریکا) نظر متفاوت دارد و معتقد است ترکیب واکسن‌ها باید علیه BA۴ و BA۵ تغییر کند، در هر صورت این کارها دارد انجام می‌شود. حتی صحبت از این است که واکسن‌ها به صورت چند ظرفیتی باشد، یعنی علاوه بر اینکه اومیکرون را پوشش دهد سویه‌های بتا و دلتا را هم پوشش دهد تا یک واکسن با پوشش بیشتری ساخته شود. در هر صورت نیاز به تغییر واکسن‌ها خیلی وقت است ایجاد شده است اما انجام این تغییرات به تازگی در دستور کار قرار گرفته و باید صبر کرد و دید چه به موقع قابل دسترس است. در ایران هم خبری مبنی بر اینکه واکسن برکت پلاس با تغییرات جدید از سازمان غذا و دارو مجوز گرفته است تا در برابر سویه اومیکرون تزریق شود که یک نمونه از به روز شدن واکسن‌ها است.
این وضعیت تغییرات پی درپی در ویروس و البته در واکسن تا چه زمانی ادامه دارد؟
تا موقعی که کرونا هست و تا موقعی که تفاوت واکسیناسیون در کشورهای مختلف زیاد است، سرعت تغییرات هم به سرعت ادامه دارد. ممکن است کشوری تا ۹۰ درصد واکسیناسیون کرده باشد، دز بوستر هم زیاد تزریق کرده باشد، اما در مقابل کشورهایی هستند که زیر ۱۰ درصد واکسیناسیون دارند، در این کشورها واریانت‌های جدید ساخته می‌شود، از هندوستان گرفته تا کشورهای آفریقایی که واکسیناسیون قوی نداشتند همگی منابع تغییرات ویروس هستند و اینکه وقتی واریانتی ایجاد می‌شود و قابلیت پخش شدن در جهان دارد کار آن دسته از کشورهایی که واکسیناسیون خوبی انجام دادند را هم خراب می‌کند، چراکه همانطورکه گفتم واکسن‌های موجود ، واکسن‌هایی با کیفیت بالا در برابر سویه اومیکرون نیستند، متاسفانه مردم در خیلی از کشورها به واکسیناسیون اقبال نشان ندادند.
جدا از مسئله ایمنی‌زایی واکسن، چند روز قبل خیری درباره تمدید تاریخ مصرف واکسن‌ها شنیده شد، حداقل درباره واکسن پاستوکووک این اتفاق افتاد، چقدر تمدید تاریخ مصرف واکسن‌ها علمی است؟
البته مسئولین وزارت بهداشت توضیحات خوبی در این باره دادند، این اتفاق می‌تواند بیفتد به شرطی که مطالعات مربوط به آن انجام شده باشد، می‌شود بعد از مدتی میزان ایمنی‌زایی واکسن را چک کرد و بر اساس نتایج کارهای آزمایشگاهی تاریخ انقضا را افزایش داد. البته مسئولان در این باره بهتر می‌توانند پاسخگو باشند و این اطمینان را به مردم بدهند در این باره چه کارهایی انجام دادند تا منجر به افزایش تاریخ انقضا شد، ولیکن از نظر علمی چنین کاری شدنی است.
و اما صحبت پایانی
باید گفت جز واکسیناسیون رعایت کردن بقیه موارد هم اهمیت دارد، استفاده از همین ماسک‌های ساده بسیار مهم است اما مردم آن را رها کردند، همین چند شب قبل که عید غدیر بود، اکثر مردم در طول خیابان ولیعصر ماسک نداشتند، درصورتی که با آن ازدحام جمعیت انتقال ویروس بیشتر می‌شود، مردم باید بدانند ما می‌توانیم از رویدادها و اعیاد استفاده کنیم اما باید رعایت هم بکنیم، در شرایط کنونی حتی باید در فضای باز ماسک استفاده کرد و باید واکسن‌های دز بوستر را تزریق کرد، اگر این موارد را رعایت نکنیم ویروس همچنان می‌چرخد و تا موقعی که ویروس گردش دارد در آن تغییرات ایجاد خواهد شد.
بیشتر بخوانید:
زیرسویه جدید امیکرون کٌشنده است؟
۲۳۳۲۳۳
