مظاهر گودرزی: کودکانی هستند که دسترسی مناسب به آب، آموزش و بهداشت ندارند، زندگی‌شان متاثر از جرم است و گاهی مرتکب جرم می‌شوند؛ انواع آسیب‌های اجتماعی آنها را تهدید می‌کند، فقر، اعتیاد، بیماری در کمین نشسته تا قربانی جدید پیدا کند و چه کسی بهتر از کودکان و زنان در معرض آسیب، آن‌هایی که یا از جنگ فرار می‌کنند یا در مناطق کم برخوردار مستعد قربانی شدن هستند. این درحالی‌ست که آموزش و بهداشت حق اولیه هر انسانی است، فارغ از رنگ و نژاد انسان‌ها حقوق اولیه‌ای دارند که باید تامین شود، تامین شدن این حقوق با تلاش یک دولت، یک گروه و یک سازمان بین‌المللی شدنی نیست، جایی‌که باید دست‌ها بهم گره بخورد تا کودکان از حقوق خود محروم نشوند، به همین دلیل «یک دست صدا ندارد.» شعار امسال روز جهانی انسان دوستی انتخاب شده است، دکتر «رابین ناندی»، نماینده یونیسف(صندوق کودکان ملل متحد) در ایران در گفت‌وگو با کافه خبر مناطق‌آزاد از دلایل چرایی انتخاب امروز به عنوان روز جهانی انسان دوستی می‌گوید، او معتقد است برای کاهش آسیب‌ها علیه کودکان و زنان، همه باید دست به دست هم دهند.
سرنوشت کرونا و آسیب‌های آن به کودکان و زنان از دیگر مواردی است که در این گفت‌وگو به پرداخته شده است، متن کامل این گفت‌وگو در ادامه آمده است.
چرا امروز (۱۹ آگوست) به‌نام روز جهانی انسان دوستی نام‌گذاری شده است؟
در سال ۲۰۰۳ در یکی از مراکز سازمان ملل در بغداد انفجاری رخ داد، در این حادثه تعدادی از کارمندان و همچنین آقای «سرجیو ویرا دی‌ملو» از مقامات ارشد سازمان ملل و نیروهای بشر دوستانه کشته شدند، بعد از آن حادثه قرار شد ۱۹ آگوست هر سال روز جهانی انسان دوستی شناخته شود، دلیل این انتخاب هم این بود که تخمین زده می‌شود حدود ۳۰۰ میلیون نفر در جهان از بحران‌هایی مانند جنگ متاثر هستند، در کنار این افراد دولت‌ها، مردم و سازمان‌های مردم نهادی که برای کمک به این افراد فعالیت می‌کنند از این بحران‌ها تاثیر می‌گیرند، برای همین هم شعار روز انسان دوستی برای امسال «یک دست صدا ندارد.» انتخاب شده است، به این معنا که همه ما باید برای کمک به این افراد به‌هم بپیوندیم چراکه فقط یک سازمان نمی‌تواند به تنهایی کمک کننده باشد.
شما گفتید شعار روز انسان دوستی برای امسال «یک دست صدا ندارد.» انتخاب شده و همه باید برای مقابله با بحران‌ها تلاش کنند از جمله دولت‌ها، اما واقعاً خیلی از این بحران‌ها را دولت‌ها ایجاد می‌کنند، مثلاً جنگ محصول دولت‌ها است، در همین خاورمیانه نمونه‌های زیادی از جنگ وجود دارد، با اتکا به شعار امسال برای مقابله با این بحران‌ها پیام شما برای دولت‌ها چیست؟
پیام من به دولت‌ها این است که از وقوع بحران‌ها جلوگیری کنند، چراکه این بحران‌ها در هر کشوری تاثیر زیادی بر جوامع دارد، اما اگر بخواهم به عنوان نماینده یونیسف صحبت کنم قطعاً دغدغه من در تمام این بحران‌ها زنان و کودکان هستند، چراکه این گروه از همه اقشار آسیب‌پذیرترند، بنابراین در درجه اول باید از این بحران‌ها جلوگیری شود، و در درجه دوم اگر اتفاق افتاد آمادگی کامل برای پاسخ به نیازهای آسیب‌پذیرترین اقشار وجود داشته باشد.
تلاش شما در مواجهه با این بحران‌ها چیست؟
ما هم در یونیسف دنبال پاسخ سریع و کامل به نیازهای زنان و کودکان در زمینه‌های مختلف هستیم، از جمله بهداشت، تغذیه، آب سالم، فاضلاب و حمایت از کودکان در برابر سوء رفتار، و البته آموزش، یعنی اینکه مطمئن شویم در این بحران‌ها کودکان به تحصیل ادامه می‌دهند. در واقع کاری که ما انجام می‌دهیم این است که یک فضای امن و حمایت‌کننده برای کودکان و زنان ایجاد می‌کنیم تا کمتر از این بحران‌ها آسیب ببینند.
این بحران‌ها متوجه مهاجران هم می‌شود، مخصوصاً کسانی‌که از جنگ گریزان هستند، در یک سال گذشته حکومتی در افغانستان قدرت گرفت که سبب مهاجرت بسیاری از افغانستانی‌ها از جمله زنان و کودکان به ایران شد، آیا شما آماری از این مهاجرت دارید؟
واقعیت اینکه حتی قبل از پارسال و سرکار آمدن حکومت طالبان، جمهوری اسلامی ایران چندین دهه است میزبان پناهندگان افغانستانی است، تخمین زده می‌شود قبل از مرداد سال گذشته دو الی سه میلیون نفر پناهنده افغانستانی در ایران وجود داشت، اما سال گذشته که آن بحران در افغانستان پیش آمد بین ۵۰۰ هزار تا ۱.۵ میلیون نفر پناهنده جدید وارد ایران شده است، جا دارد همین‌جا از تلاش‌های جمهوری اسلامی ایران برای مهمان‌نوازی تشکر کنم، البته باید در کنار تلاش‌های دولت از جامعه میزبان هم برای پذیرش این مهاجران تشکر کرد.
یونیسف برای حمایت از مهاجران افغانستانی در ایران چه اقاماتی انجام می‌دهد؟
ما یک مکانیزم هماهنگی سازمان ملل را داریم که فقط شامل یونیسف نمی‌شود، سازمان جهانی بهداشت، کمیساریای پناهندگان و چند آژانس دیگر در کنار ما با توجه به افزایش پناه جویان افغانستانی با هماهنگی اداره امور اتباع خارجی و پناهندگان وزارت کشور فعالیت می‌کنند و برنامه‌هایی داریم، مانند افزایش دسترسی کودکان و زنان به خدمات بهداشت و تغذیه، کمک به حمایت از آنها در برابر سوء رفتار، کمک به افزایش دسترسی آنها به آموزش، آب و بهداشت محیط. البته تمام حمایت‌های ما از زنان و کودکان مهاجر افغانستانی به‌طور کلی برای همه جامعه‌ای که در آن هستیم جاری است، یعنی خود این پناهندگان دارند در جامعه میزبان زندگی می‌کنند، لذا برنامه ما برای همه کودکان است که بخشی از آنها کودکان افغانستانی هستند.
ما تلاش می‌کنیم برای پاسخگویی به نیازهای این پناهندگان سیستم‌ها و نظام‌های خدمات رسانی کشوری را تقویت کنیم، یکی از آسیب‌پذیرترین افراد در جامعه ایران کسانی هستند که در مرزها زندگی می‌کنند، در این شرایط مهاجران افغانستانی هم به آنها می‌پیوندند، این باعث می‌شود نظام خدمات رسانی به این جامعه از قبیل بهداشت، آموزش و آب تحت فشار قرار بگیرد، ما تلاش می‌کنیم این نظام‌ها را تقویت کنیم تا به افراد بیشتری خدمات رسانی شود. ما در ایران علاوه بر وزارت بهداشت با ۹ وزارتخانه دیگر هم همکاری داریم و سعی می‌کنیم سیستم‌ها و نظام‌های خدمات رسانی در برابر شوک مقاوم باشد، چراکه ایران جزو کشورهایی است که ممکن است بلایای طبیعی در آن زیاد رخ بدهد و مهم است سیستم‌ها طوری تقویت شوند که در این بلایا مقاوم شوند، طوری که در هنگام مواجهه با بحران‌ها خدمات رسانی‌شان ادامه پیدا کند.
شما گفتید تلاش می‌کنید برای حمایت از کودکان و زنان آسیب‌پذیر ایرانی و مهاجر نظام‌های خدمات رسانی را تقویت کنید، علاوه بر این در راستای این حمایت‌ها ممکن است، نیاز به تهیه و وارد کردن کالا و اقلام بهداشتی و آموزشی داشته باشید، از طرفی ما می‌دانیم ایران در این سال‌ها تحریم است و واردات کالا و دارو مشکلات خودش را دارد، این تحریم‌ها چقدر در اقدامات شما برای کمک به قشر آسیب‌پذیر جامعه تاثیر گذاشته است؟
چند سال اخیر برای ایران سال‌های چالش برانگیز بوده است، همچنین در پاندمی کرونا تاثیر تحریم‌ها تشدید شد، این مسئله بر روی تهیه اقلام پزشکی و غیره از بازارهای جهانی تاثیر گذاشت، برای پاسخ به این مسئله سازمان ملل یک بسته حمایتی طراحی کرد که در حوزه‌های مختلف بتواند کمک کند، مثلاً کاری که یونیسف انجام داد برای ارسال واکسن‌های کرونا به ایران از طریق سازوکار کووکس تلاش کرد، حدود ۱۶ میلیون دز واکسن کرونا به ایران ارسال شد که از این تعداد حدود ۱.۶ تا ۲ میلیون دز برای پناهنده‌ها بود و بقیه برای جامعه ایران استفاده شد.
یونیسف برای نگهداری واکسن‌ها در شرایط مناسب یکسری اقلام مانند زنجیره سرما وارد ایران کرد، همچنین یکسری دستگاه‌های نبولایزر با بهترین کیفیت‌ها برای کودکانی که از بیماری سیستیک فیبروزیس رنج می‌بردند به درخواست وزارت بهداشت تهیه و وارد کردیم، این دستگاه‌ها به دلیل تحریم‌ها قابل خرید نبود. همچنین پانسمان‌های مخصوص کودکان پروانه‌ای که باز هم به دلیل تحریم‌ها محدودیت‌هایی در تهیه آن وجود داشت با همکاری یونیسف تهیه و به وزارت بهداشت تحویل داده شد.
ضمن اینکه این قبیل اقدامات فقط برای یونیسف نیست، کل آژانس‌های سازمان ملل که در ایران هستند دور هم جمع شدند، مثل سازمان بهداشت جهانی، صندوق جمعیت سازمان ملل، برنامه توسعه سازمان ملل و سایرین.
البته یک نکته مهم این است که علاوه بر کووید و تحریم‌ها مشکلات اقتصادی ایران و تورم به مشکلات سیستم‌های خدمات رسانی دامن زد.
به خاطر دارید ۱۶ میلیون واکسن کرونا را در چه تاریخی وارد ایران شد؟
این واکسن‌ها یکجا وارد ایران نشدند، می‌شود گفت از اواسط ۲۰۲۰ تا نیمه اول ۲۰۲۲ وارد کشور شدند.
به‌طور کل کیفیت انواع خدمات رسانی مانند بهداشت و آموزش به اقشار آسیب‌پذیر جامعه در ایران نسبت به دیگر کشورهای جهان چگونه است، به‌خصوص در مناطق مرزی ایران؟
به‌طورکلی نظام بهداشت و آموزش ایران خوب است و نسبت به دهه ۱۹۹۰ پیشرفت‌های زیادی داشته است، اما صحبت شما درست است که این موضوع در همه جای کشور یکسان نیست، قطعاً مناطقی وجود دارد که محرومیت‌ها در آن‌جا بیشتر است، اتفاقاً دلیل وجود یونیسف این است که از آن مناطقی که احتیاج بیشتری دارند و آسیب‌پذیرتر هستند حمایت کند تا خدمات رسانی به آنها بیشتر شود.
بعد از شیوع ویروس کرونا نظام خدمات رسانی بهداشتی و آموزشی در ایران مناسب بود؟
نظام آموزشی کشور تحت فشار قرار گرفت، ناگهان مدارس تعطیل شد، بچه‌ها مدرسه نرفتند، در یکسری مناطق آموزش آنلاین انجام شد اما در خیلی جاها این امکان فراهم نشد، واقعیت اینکه در خیلی از مناطق مرزی بچه‌ها نتوانستند به صورت آنلاین آموزش را ادامه دهند. ما بعد از این باید تلاش کنیم افرادی که از تحصیل بازماندند مجدد به آموزش برگردند، درخصوص خدمات بهداشتی هم همین‌طور، یعنی آیا کودکانی هستند که خدمات واکسن دریافت نکرده باشند، لذا باید شرایط تزریق و تکمیل واکسن را برای آنها تامین کرد. همچنین پاندمی سبب شد مشکلات روانی اجتماعی در کودکان و نوجوانان ایجاد شود، و این مسئله سیستم خدمات رسانی ما را هم تحت تاثیر خودش قرار داد.
شما دائم از افزایش توانایی‌ها برای ارائه خدمات به قشر آسیب‌پذیر به خصوص در مواقع بحرانی صحبت می‌کنید و معتقدید سیستم ارائه این خدمات باید توانانی مقابله با شوک‌های احتمالی را داشته باشد، اقدامات و همکاری‌های دولتی در ایران برای افزایش این توانایی مناسب توقع شما است؟
بله ما همکاری نزدیکی با دولت جمهوری اسلامی ایران داریم، البته افزایش توانایی‌ها برای مقابله با شوک‌های احتمالی خواسته خود دولت است و ما اینجا از آنها حمایت می‌کنیم، همه تلاش‌ها به این سمت است که سیستم خدمات رسانی پایدار باشد، ما دنبال همکاری‌های پایدار هستیم که از سال ۲۰۲۳ تا ۲۰۲۷ چارچوب اصلی اقدامات ما را شکل می‌دهد، اما ستون‌های اصلی این برنامه پاسخ به بحران، تقویت نظام‌های خدمات رسانی، احیای اقتصادی، کمک به سیستم خدمات بهداشتی بعد از پاندمی و همین‌طور اقدامات مربوط به کمبود آب است، در این راستا ما نه فقط با دولت بلکه با جوامع از نزدیک کار می‌کنیم، هم با هلال احمر همکاری داریم و هم با مردم، واقعاً یک دست صدا ندارد، خدمات رسانی به اقشار آسیب‌پذیر فقط از عهده یک سازمان برنمی‌آید بلکه نیاز به همکاری دارد تا برنامه‌ها پیش برود.
پیش‌برد برنامه‌ها و همکاری‌های پایدار نیاز به آمار و اطلاعات دارد، شما گفتید رابطه خوبی با دولت دارید، آیا دولت ایران آمار و ارقامی درخصوص آسیب‌هایی که متوجه زنان و کودکان هست به شما می‌دهد؟
صحبت شما کاملاً درست است، ما همیشه به آمار درست و تفکیک شده نیاز داریم، در این زمینه با دولت در تماس هستیم، با مرکز آمار ایران همکاری خوبی داریم، تجارب جهانی درخصوص روش‌ها و تکنیک‌های آمارگیری درحوزه زنان و کودکان، و همچنین خوانش و نتیجه‌گیری از این آمارها را در اختیارشان می‌گذاریم تا ظرفیت‌های آمارگیری را تقویت کنیم. همین الان هم برنامه‌های مختلفی در زمینه پایش آمار و ارقام با وزارتخانه‌های مختلف داریم.
نگاه من هم مانند شما به انسان دوستی فراملی است، بنابراین این سوال را مطرح می‌کنم، ما می‌دانیم دولت‌ها ممکن است برای ارائه دستاورد مثبت آمارها را دقیق ارائه ندهند، از شما می‌پرسم آیا وظیفه سازمان شما هست که این آمارها را حقیقت‌یابی کند؟
آمار دسته‌بندی مختلفی دارد، یکسری آمار دائمی وجود دارد مانند تعداد افرادی که از خدمات بهداشتی در هر سال بهره‌مند می‌شوند، آمارهای دوره‌ای مانند سرشماری‌ها داریم، برخی از کشورها مکانیزم‌های مشخصی برای حقیقت‌یابی دارند، برخی از کشورها هم انواع آمار گیری را انجام می‌دهند و با مقایسه آنها متوجه اختلاف‌ها می‌شوند، اما مهمتر از خود آمار استفاده کردن از آن اهمیت دارد، برخی از کشورها آمارهای زیادی دارند اما در برناهم‌ریزی‌ها چندان از آن استفاده نمی‌کنند. نکته مهم اینکه حتی اگر آمارها صد در صد درست نباشند اما به طور کلی مسیر را درست مشخص کنند باز هم می‌شود به آن اکتفا کرد و برنامه‌ریزی کرد. به نظرم درخصوص آمار چند نکته اهمیت دارد، در دسترس بودن آمار، کیفیت آمار، صحت آمار و استفاده درست از آمارها.
از میزان در دسترس بودن، کیفیت و صحت آمارهایی که در ایران به دست‌تان می‌رسد رضایت دارید؟
بله اما همیشه جای پیشرفت وجود دارد، درخصوص همه کشورها اینگونه است، ما به عنوان یونیسف به کشورها درباره گردآوری و تحلیل بهتر داده‌ها کمک می‌کنیم.
با توجه به آمارهایی که در اختیار دارید، مهمترین آسیب اجتماعی که در جامعه ایران کودکان را تهدید می‌کند چیست، آسیبی که به مرحله هشدار رسیده باشد؟
ما به آسیب‌های اجتماعی نگاه یکپارجه داریم، کودکانی هستند که متاثر از نقض قانون قرار دارند، کودکانی که شاهد وقوع جرم هستند، و کودکانی که حتی در معرض ارتکاب به جرم هستند، در این زمینه با شرکای زیادی از جمله، سازمان زندان‌ها، وزارت دادگستری، قوه قضائیه همکاری داریم، سعی می‌کنیم برای آنها ظرفیت سازی شود تا با هر گروه از این کودکان چگونه رفتار شود، و چه استانداردهایی وجود دارد.
اما مشخصاً درباره تاثیر کودکان از وقوع جرم، ارتکاب به جرم، یا شاهد وقوع جرم بودن آماری ندارید؟
واقعا همان‌طور که گفتم یکپارچه نگاه می‌کنیم، چراکه گاهی هرکدام از انواع این آسیب‌ها افزایش یا کاهش پیدا می‌کنند، ما روی حمایت از کودکان متمرکز هستیم، فرقی نمی‌کند هر کدام از حقوق کودکان نقض شود یک آسیب است، کودک باید از تمام حقوق خود برخوردار باشد و اگر حقوق کودک در هر حوزه‌ای نقض شود یعنی کودک در معرض آسیب قرار دارد.
برای مقابله با این آسیب‌ها علاوه بر دولت‌ها خود خانواده‌ها و مردم جامعه نقش جدی دارند، در واقع والدین و جامعه اولین کسانی هستند که می‌توانند به آسیب‌ها و محرومیت کودکان از حقوق‌شان واکنش نشان دهند.
چقدر با سازمان‌های مردم نهاد ارتباط دارید؟ آیا کیفیت این سازمان‌ها برای مقابله با آسیب‌ها مناسب است؟
ما همکاری قدیمی با جمعیت هلال احمر داریم، با تعدادی از سازمان‌های مردم نهاد هم همکاری داریم، درخصوص این سازمان‌ها هم همان نکته قبلی قابل توجه است، این سازمان‌ها هم باید نسبت به شوک‌های احتمالی مقاوم شوند، اگر اتفاقی در کشور بیفتد قبل از دولت این گروه‌ها هستند که باید اول وارد میدان شوند.
اگر از بحث آسیب‌ها فاصله بگیریم، من می‌دانم شما اپیدمیولوژیست هم هستید، جهان امروز گرفتار یک پاندمی شده است، فکر می‌کند سرنوشت کرونا و جهان به کجا ختم شود؟
پیش‌بینی مشکل است، ویروس کرونا ذات ناپایدار دارد، حتما در آینده واریانت‌های بیشتری از این ویروس خواهد آمد. اما نکته مهم اینکه واکسیناسیون جلوی مرگ‌ومیرهای زیاد را گرفت، هرچند از اول هم گفته شده واکسیناسیون فقط از مرگ و ابتلای شدید جلوگیری می‌کند، الان ایران در موج هفتم است، تعداد ابتلا خیلی بالا است اما تعداد مرگ‌ومیرها کم است، بنابراین باز هم باید به تزریق واکسن تاکید کرد، به‌خصوص برای اقشار آسیب پذیر.
امروز توزیع عادلانه واکسن در تمام دنیا وجود ندارد، واکنش شما به این مسئله چیست؟
بله، برابری واکسن وجود ندارد، برای همین بود که سازوکار کووکس ایجاد شد، البته در تاریخ همیشه همین‌طور بوده، ساخت اولین واکسن‌ها تا رسیدن به تولید انبوه و استفاده حداکثری طول کشیده است، درباره واکسن کرونا همین‌طور است، البته با سازوکار کووکس توانستیم در سال اول به کشورهای فقیرتر کمک کنیم اما به هدف نهایی نرسید، و نشد که عدالت در دسترسی واکسن به طور کامل برقرار شود، حتی خیلی از شرکت‌های تولید کننده نتوانستند وارد بازار شوند، این‌ها درس‌هایی است که باید از پاندمی کووید۱۹ برای آینده گرفت.
هنوز کشوری مانند چین ایده کووید صفر را دنبال می‌کند، با اولین نشانه‌ها دست به قرنطینه می‌زند، در مقابل کشورهایی هم هستند که پروتکل‌ها را کاهش دادند، شما کدام روش را ترجیح می‌دهید؟
قرنطینه کامل هزینه‌های خودش را دارد، در ماه‌های اول کرونا دیدیم وقتی یک کشوری کامل قرنطینه شد چه آثار سو و روانی بر جامعه گذاشت و همین‌طور اقتصاد کشور از کار افتاد، بنابراین آن قرنطینه هزینه‌بر است، ما باید خوشحال باشیم که به فاصله کمی از شیوع کرونا واکسن‌ها توانستند جلوی مرگ و میر رو بگیرند. به نظرم در حوزه سلامت اجتماعی همیشه باید یک تعادل بین تصمیات ایجاد شود که کمترین آثار سو و تخریبی را دارد، بنابراین شاید واقعا بهترینی وجود نداشته باشد، بلکه کشورها فقط باید بتوانند با کمترین آسیب با این پاندمی مقابله کنند.
به عنوان پرسش آخر یکسال از ماموریت شما در ایران می‌گذرد، نگاه‌تان به ایران قبل و بعد از این یکسال تغییری کرده است؟
۳۱ آگوست دقیقا یکسال هست که من به ایران آمدم، اصالتاٌ اهل هندوستان هستم ، ما با ایران مشترکات زیادی داریم، قبل از اینکه اینجا بیایم کتاب‌هایی از شاعران بزرگ ایرانی خوانده‌ام، اما چیزی که من را خیلی تحت تاثیر قرار داده گشاده روبودن و مهمان‌نوازی مردم است، من اینجا راحت هستم و برای من تحسین برانگیز است که مردم ایران در برابر مشکلات زیادی مانند پاندمی کووید۱۹ و مشکلات اقتصادی مقاومت دارند و همچنان با فرهنگ و مدنی هستند.
47233
