محبوبه ابوالحسنی: بعضی از اوقات هنرمندان زود متوجه می‌شوند و بعضی مواقع خیلی دیر اما این پدیده چندوجهی و جهانی است. برای سروسامان دادن به این سرقت‌ها اقدامات فراوانی شده است از قوانین ثبت اثر یا پیگیری قانونی برای بعد از آن.
این روزها ما هم سوژه‌ای این‌چنینی را پیگیری کردیم که خیلی عجیب بود، مستندی که کسی آن را ساخته اما نهادی مثل صداوسیما آن را به نام فرد دیگری منتشر کرده است، صداوسیما به‌عنوان یک‌نهاد رسمی که انتظار است قانونی و قانونمند برخورد کند، خود برخلاف قوانین رفتار کرده است.
پشت دیوار چین چه خبر بود
پوستر مستند «پشت دیوار چین» بدون اینکه هیچ نامی از شخصی که در آن عکس حضور دارد، برده شود، منتشر شد. کمیل سهیلی می‌گوید: «اتفاقی که برای این پوستر افتاده ، تصویری از مسائلی را نشان می‌دهد که جهان هنر امروز با آن مواجه است.»
بیستم اسفند ۱۴۰۱، مستند «پشت دیوار چین» از شبکه ۴ سیما به کارگردانی «کمیل سهیلی» پخش شد. یک‌بار دیگر این مستند اردیبهشت امسال از همان شبکه ۴ پخش شد اما این‌بار نام کارگردان در تیتراژ پایانی «امیرحسین ملیانیان» خورده بود. چطور می‌شود که یک برنامه مستند واحد از یک شبکه واحد در فاصله کمتر از ۵ ماه پخش شود اما اسم کارگردان یک‌بار کمیل سهیلی و بار دیگر امیرحسین ملیانیان باشد؟
در راستای پاسخ به این سؤال و رفع ابهام با امیرحسین ملیانیان تماس گرفتم. در این تماس بسیار کوتاه ملیانیان اجازه نداد که هیچ سؤالی درباره روند تولید مستند و این اتفاقی که افتاده از او بپرسم. او گفت که پیش از جواب دادن و صحبت کردن درباره کاری که در تیتراژ به‌عنوان کارگردان از او نام برده شده باید با تهیه‌کننده‌اش هماهنگ کند و از طرف چینی هم مجوز بگیرد! و در ادامه هم گفت مسئله‌ای وجود دارد که به‌خاطر آن نمی‌تواند، گفت‌وگو کند. از او درباره پوستری که از مستند منتشر شده و عکس و اسم روی آنچه توضیحی دارد، پرسیدم و او بدون هیچ توضیحی، بازهم تأکید کرد حتماً باید تهیه‌کننده‌های ایرانی و چینی اثر در جریان این گفت‌وگو باشند. در جواب این هم که بالاخره مجوزش برای گفت‌وگو کی آماده می‌شود و کی می‌تواند صحبت کند، گفت: «چون نمی‌خواهد بدقول شود نمی‌تواند زمان دقیقی را معلوم کند.»
در ادامه تلاش کردم با مصطفی شوقی، تهیه‌کننده مستند، ارتباط بگیرم اما بعد از این که گفتم می‌خواهم درباره مستند «پشت دیوار چین» با او مصاحبه کنم، پاسخی نداد.
تغییر نام و عکس روی پوستر
در ادامه با کمیل سهیلی که اسفند سال گذشته، نامش به‌عنوان کارگردان مستند «پشت دیوار چین» در تیتراژ آمده بود، گفت‌وگو کردم. سهیلی روند تولید مستندش را توضیح داد و گفت از اینکه تلویزیون مستندش را بدون اجازه او و به نام کارگردان دیگری منتشر کرده شاکی است و از طریق قانون، پیگیری می‌کند.
کمیل سهیلی، فیلم‌ساز مستقلی است. او می‌گوید در حال حاضر در کره جنوبی پروژه به پروژه با رسانه‌های مختلف قرارداد بسته و کار می‌کند. برای پخش مستند «پشت دیوار چین» هم از سه کمپانی در کشورهای مختلف، پیشنهادهایی داشته که فعلاً تا زمانی که تکلیف اتفاقی که برای مستندش افتاده، مشخص نشود، برنامه‌ای برایش ندارد.
سهیلی می‌گوید: «وظیفه خودم می‌دانستم که درباره فرهنگ چین مطالعه داشته باشم و به آن مشرف باشم. در طول فیلم‌برداری من تنها عضو گروه بودم که حتی یک روز استراحت نکردم. هدف اصلی من، بیان مسائل بین فرهنگی است. اعتقاد هم ندارم مستندی که ساخته‌ام، شاهکار نیست اما کاری قابل دفاع است. برای این کار برنامه‌ریزی‌های جدی داشتم ولی به‌علت اتفاق غیرحرفه‌ای اخیر که برای مستندم افتاد و با نام کارگردان دیگری منتشر شد، اجرای این برنامه‌ها را به تعویق انداختم. در ادامه راهم هم به همان اندازه که برای ساخت فیلم زحمت‌کشیده‌ام و آن را وظیفه خود می‌دانم، پیگیری قانونی از طریق وکیلی ماهر، درباره اتفاقی که برای اثرم افتاده را هم وظیفه خودم می‌دانم.»
با اینکه یک‌بار زمستان ۱۴۰۱، مستند «پشت دیوار چین» به کارگردانی کمیل سهیلی پخش شد اما بعدتر پوستری ازاین مستند در تلویزیون نشان داده‌شد که هیچ نامی از سهیلی در آن آورده نشده بود. سهیلی با بیان اینکه پوستر و برنامه بدون اجازه او پخش شده، اضافه کرد: «روی پوستر مستندی که از تلویزیون پخش شد، تصویری از من کنار مجری است. این عکس را موقع تمرین دیالوگ‌های فیلم گرفتیم. ولی روی همین پوستر و کنار عکس ما اسم شخص دیگری به‌عنوان کارگردان، در تلویزیون به شکلی کاملاً غیرحرفه‌ای منتشر شده است. اتفاقی که برای پوستر این فیلم رخ‌داده است، تصویری از مسائلی را نشان می‌دهد که جهان هنر امروز با آن مواجه است.»
در ادامه سهیلی می‌گوید: «اولین بار است که چنین ماجرایی برای من پیش می‌آید؛ اما وقتی من این پوستر را در اینستاگرامم منتشر کردم فهمیدم که این اتفاق جدیدی در ایران نیست. از این دست مسائل و حتی به‌مراتب خیلی سخت‌تر و بدتر از آن برای خیلی از هنرمندان دیگر هم رخ‌داده یا در حال رخ دادن است اینکه چنین اتفاقی برای آثار خیلی از هنرمندان می‌افتد، طنز تلخی است که باید به آن پرداخته شود.»
بیشتر بخوانید:
عذرخواهی صداوسیما از پخش «مطلب ناشایست» علیه قاضی‌زاده هاشمی وزیر بهداشت روحانی
بلاتکلیفی در صداوسیما/ پیمان جبلی: به سلبریتی نیاز نداریم؛ مدیران شبکه: ایرج طهماسب و سعیدآقاخانی بازگردند!
«من و تو» با آرشیو محرمانه صداوسیما سال‌هاست برنامه می‌سازد؛ سازمان چه می‌کند؟
سهیلی می گوید: «در طول ساخت این مستند، آقای ملیانیان را ندیدم و هیچ‌وقت در قبل یا بعد از فیلم‌برداری با او صحبت و ملاقات نداشته و اولین بار نام او را روی پوستری با عکس خودم به‌عنوان کارگردان دیدم!»
در نهایت نیز کمیل سهیلی، کارگردان مستند «پشت دیوار چین» گفت: «همه این پیگیری‌ها را می‌کنم با این امید که صدای سایر هنرمندان باشم و دیگر شاهد چنین اتفاقاتی نباشیم.»
کماکان مناطق‌آزاد منتظر است تا نظر اشخاصی که نامی از آنان در این گزارش برده شد ولی با ما گفتگو نکرده اند، انتشار دهد.
۵۷۵۷
