ساترایی‌ها هم مجلس را دور زدند، هم صدای شورای نگهبان را درآوردند؛ صداوسیما مشغول چه کاری است؟

مهسا بهادری: احتمالا به خاطر می‌آورید که شش ماه پیش مصوبه‌ای برای ساترا به شورای عالی انقلاب فرهنگی ابلاغ شد، مصوبه‌ای که مصداق بارز دور زدن مجلس بود.

سال گذشته ساترا از برخی برخی پلتفرم‌های نمایش خانگی (VOD) شکایت کرد؛ اما در نهایت این شکایت با قرار منع تعقیب روبه‌رو شد. یکسال از آن ماجراها گذشت تا اینکه چند روز پیش خبر رسید ساترا قصد دارد مجلس را دور بزند و در نهایت هم (سه شنبه ۳۰ خرداد) سازمان صداوسیما با رایزنی در دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، بدون حضور نمایندگان مجلس و دولت، و بدون توصیف و تشریح «صوت و تصویر فراگیر» و حتی بدون نام بردن از «ساترا» مسئولیت‌های جدیدی برای خود تدارک دیده تا در صورت تصویب در صحن شورای عالی انقلاب فرهنگی، بدون داشتن قانون مصوب، مسئولیت‌های «ساترا» را قانونی جلوه دهد!

بر اساس خبر رسمی که در سایت شورای عالی انقلاب فرهنگی منتشر شده بود: «بر اساس این ماده واحده، حیطه اختیارات و وظایف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی در این حوزه مشخص و برای فعالان بخش خصوصی به‌ویژه در پلتفرم‌های پخش صوت و تصویر فراگیر و شبکه نمایش خانگی معین شد که در چه بخش‌هایی باید از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و در چه بخش‌های دیگری باید از سازمان صداوسیما مجوز اخذ کنند. همچنین بند دیگری از این الزامات که اصول و سیاست‌های ساخت و پخش صوت و تصویر فراگیر و شبکه نمایش خانگی را به شکلی دقیق‌تر مشخص می‌کند، به تصویب رسید.»

در این جلسه مقرر شد در حوزه سیاست‌ها و ضوابط ساخت و پخش صوت و تصویر فراگیر و شبکه نمایش خانگی، مقررات لازم برای ساماندهی این عرصه با عنایت به سیاست‌ها و اصول تعیین شده از سوی شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، از سوی مسئولان مربوط به شکل لایحه تهیه و برای تصویب به عنوان قانون به مجلس شورای اسلامی ارسال شود.

در حالی که ساترا بدون داشتن قانون مصوب، همواره دنبال تصویب قانونی برای تقویت ابعاد قانونی و نظارتی خود است، سازمان صداوسیما در حرکتی عجیب، دست به دامن شورای عالی انقلاب فرهنگی شد.

موضوع صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی، در حیطه اختیارات و وظایف شورای عالی فضای مجازی است و صداوسیما تا کنون نتوانسته در قوانین کشور، جایی برای سازمان جنجالی «ساترا» باز کند و به اعتقاد برخی از نمایندگان مجلس، یک نهاد غیر قانونی تلقی می‌شود، متن پیش‌نویس مصوبه‌ای عجیب در دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، حکایت از حرکت جدید صداوسیما برای دور زدن قانون دارد.

سازمان صداوسیما با رایزنی در دبیرخانه شورای انقلاب فرهنگی، بدون حضور نمایندگان مجلس و دولت، و بدون توصیف و تشریح «صوت و تصویر فراگیر» و حتی بدون نام بردن از «ساترا» مسئولیت‌های جدیدی برای خود تدارک دیده تا در صورت تصویب در صحن شورای عالی انقلاب فرهنگی، بدون داشتن قانون مصوب، مسئولیت‌های «ساترا» را قانونی جلوه دهد!

در این پیش‌نویس که ظاهرا دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی آن را فقط و فقط برای صداوسیما و مشکل «شبکه نمایش خانگی» آماده کرده، صداوسیما در موضوع تبلیغات نیز وزارت ارشاد و قانون رسمی کشور را دور زده و خود را مسئول تبلیغات در فضای مجازی دانسته است! بدون اینکه شرح بدهد منظور از فضای مجازی چیست؟ آیا تبلیغات در اینستاگرام هم با مسئولیت صداوسیما خواهد بود یا صداوسیما فقط دنبال چند مصداق درشت مانند شبکه نمایش خانگی و سایت‌های کاربرمحور مانند دیجی‌کالا و دیوار و …است؟

نکته جالب‌تر این پیشنویس اینکه علیرغم عدم تعریف و توصیف درست «صوت و تصویر فراگیر» قرار است ضوابط و سیاست‌های مربوط به هر بخش تا سه ماه دیگر آماده شود! در حالی که در بند اول این پیش‌نویس، به رسانه‌ها اشاره شده که سالهاست مطابق قانون مطبوعات و هیات نظارت بر مطبوعات، فعالیت و نظارت با کمترین مشکل در حال انجام است!

همچنین در اقدامی جالب توجه، مسئولیت حل اختلافات صداوسیما و وزارت ارشاد در این پیش‌نویس با دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی است!

بیشتر بخوانید:

چرا پروانه معصومی از سینما و تلویزیون فاصله گرفته بود؟/ سینما سیاه پوش داریوش مهرجویی و بازیگرانش

پشت پرده افشاگری‌های سحر قریشی علیه تتلو چیست؟

نسبت ساترا با لایحه عفاف و حجاب

نمایندگان مجلس شورای اسلامی در نشست علنی چهارشنبه، ۲۹ شهریور ۱۴۰۲ با اجرای آزمایشی سه ساله لایحه عفاف و حجاب با ۱۵۲ رأی موافق، ۳۴ رأی مخالف و ۷ رأی ممتنع موافقت کردند. این لایحه ۷۱ ماده دارد که در آن وظایفی برای دستگاه‌ها و نهادهای مختلف تعریف شده است. مشخصا برخی از ماده‌های قانونی این لایحه مثلا ماده ۸ به وظایف سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران و به نکاتی درخصوص محتوای تولیدی شبکه نمایش خانگی و سازمان ساترا اشاره دارد. مثلا در بند ۷ ماده ۸، صداوسیما مکلف است به «همکاری با دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی در تدوین سیاست‌ها و مقررات محتوای صوت و تصویر فراگیر در حوزه «سبک زندگی اسلامی خانواده‌محور» و «فرهنگ عفاف و حجاب»، به تفکیک برای صداوسیما و شبکه نمایش خانگی در چهارچوب مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی و ظرف مدت دو ماه پس از لازم‌الاجرا شدن این قانون.» همچنین براساس بند ۸ ماده ۸ این لایحه، جلوگیری از تولید و پخش محتوای صوت و تصویر فراگیر مروج فساد، برهنگی، بی‌عفتی، بدحجابی و بدپوششی در شبکه نمایش خانگی از طریق سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی «ساترا» در چهارچوب مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی الزامی است.

در بند ۹ ماده ۸، ساترا مکلف شده است تا سیاست‌ها و مقررات تولید و پخش محتوای صوت و تصویر فراگیر در سکوهای انتشار را جهت تامین اهداف این قانون، ظرف مدت سه ماه در چهارچوب مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی و نظارت بر آنها تهیه و ابلاغ کند. مطابق ماده ۴۲ این لایحه، همه سکوهای کاربرمحور موظفند سازوکارهای انسانی و هوشمند تعدیل محتوا را مطابق مصوبات شورای عالی فضای مجازی یا سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی (ساترا) پیاده‌سازی و اجرا کنند و از این طریق مانع انتشار محتوای مروج یا مبلغ برهنگی، بی‌عفتی، بی‌حجابی یا بدپوششی شوند و باید محتواهای یادشده را حداکثر ظرف مدت ۱۲ساعت حذف کنند.

در این بند از لایحه، تاکید شده که درصورت اهمال در پیاده‌سازی و اجرای این سازوکارها، ضابطان مطابق صلاحیت‌های قانونی خود حداکثر ظرف مدت ۲۴ ساعت پس از کشف، مکلفند پس از مستندسازی، محتواهای ناقض قانون را حذف و پرونده را برای تعیین‌تکلیف به مرجع قضایی ارسال کنند. سکوی متخلف به جزای نقدی معادل ۳ تا ۱۰ درصد سود حاصل از درآمد سالانه و ممنوعیت از تبلیغات از یک تا سه ماه و حذف محتواهای ناقض قانون و در صورت تکرار به جزای نقدی معادل ۷ تا ۱۵ درصد سود حاصل از درآمد سالانه و ممنوعیت از تبلیغات از یک تا سه ماه و حذف محتواهای ناقض قانون، محکوم می‌شود.

در تبصره ماده ۴۲ این لایحه آمده است: «چنانچه در سکوهایی که کاربرمحور نیستند محتوایی پخش یا منتشر شود که به نحوی برهنگی بی‌عفتی، بی‌حجابی یا بدپوششی را ترویج یا تبلیغ کند، سکوی متخلف به جزای نقدی معادل هفت تا ۱۵ درصد سود حاصل از درآمد سالانه و ممنوعیت از تبلیغات از یک تا سه ماه و حذف محتواهای ناقض قانون و در صورت تکرار به جزای نقدی معادل ۱۵ تا ۲۵ درصد سود حاصل از درآمد سالانه و ممنوعیت از تبلیغات از یک تا سه ماه و حذف محتواهای ناقض قانون محکوم می‌شود. صداوسیما و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی حسب مورد مکلفند از پخش محتواهای مذکور ممانعت کنند. سکوها موظفند حداکثر ظرف مدت۱۲ ساعت محتوای مذکور را حذف کنند، در غیر این صورت مرجع قضایی موظف است با اعلام دستگاه‌های مذکور حداکثر ظرف مدت یک هفته قرار توقف پخش را صادر کند.»

شهریور امسال، لایحه «حمایت از خانواده از طریق ترویج فرهنگ عفاف و حجاب» برای مدت سه سال به صورت آزمایشی به تصویب مجلس رسید و پس از برگزاری جلسات کارشناسی متعدد با صاحب‌نظران، منتقدان، طراحان و نهادهای مخاطب، مصوبه در پژوهشکده شورای نگهبان و بررسی تفصیلی جوانب فنی، شرعی و حقوقی مفاد آن، در دو مجمع مشورتی فقهی و حقوقی در دستور کار شورای نگهبان قرار گرفت که برای رفع ایرادها به مجلس عودت شد.

ایرادهای بنیادین شورای نگهبان به موجودیت ساترا

مسئله دور زدن مجلس توسط صداوسیما و غیرقانونی بودن این سازمان کماکان ادامه داشت تا اینکه ایرادهای فنی شورای نگهبان به لایحه حجاب مجلس در موضوع سکوها و پلتفرم‌ها جای خالی شورای عالی فضای مجازی و خلاء قانونی ساترا را عیان کرد.

روز شنبه ۴ آذر ۱۴۰۲، دکتر طحان نظیف، سخنگوی شورای نگهبان طی یک نشست خبری، نظرات شورای نگهبان درخصوص لایحه «حمایت از خانواده از طریق ترویج فرهنگ عفاف و حجاب» را مطرح کرد. مطابق ایرادهای شورای نگهبان آمده است: «بندهای ۷ و ۹ ماده ۸ این لایحه به جهت روشن نبودن نسبت آنها با مصوبه جلسه ۸۸۳ شورای عالی انقلاب فرهنگی در مورد «تعیین الزامات ساماندهی حوزه صوت و تصویر فراگیر»، ابهام دارد؛ پس از رفع ابهام اظهارنظر خواهد شد.» این ایراد شورای نگهبان، اشاره به ماده واحده «تعیین الزامات ساماندهی حوزه صوت و تصویر فراگیر» دارد که در جلسه ۸۸۳ مورخ ۳۰ خردادماه ۱۴۰۲، شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسیده است. این جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی به ریاست سیدابراهیم رئیسی برگزار شده بود و البته بعد از اعلام خبر این مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی، انتقادات زیادی از سوی کارشناسان مطرح شد. ابلاغ این مصوبه تاخیر داشت اما درنهایت پیمان جبلی، رئیس صداوسیما در تاریخ ۹ مردادماه ۱۴۰۲ ضمن اشاره به ابلاغ این مصوبه گفت: «به گفته دبیر محترم شورای عالی انقلاب فرهنگی، مصوبه این شورا درخصوص تثبیت نظارت صداوسیما بر نمایش خانگی توسط ریاست محترم جمهوری ابلاغ شد.»
همچنین شورای نگهبان ایراد دیگری را به این لایحه «حمایت از خانواده از طریق ترویج فرهنگ عفاف و حجاب» وارد کرده که متوجه سازمان ساترا است. در متن نظرات شورای نگهبان آمده است که در بندهای ۸ و ۹، ماده ۸، «سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی (ساترا)» با توجه به روشن نبودن وضعیت اساسنامه سازمان مزبور، ابهام دارد و پس از رفع ابهام اظهارنظر خواهد شد. البته همین ایراد در ماده ۴۲ همین لایحه تکرار شده و در شرح بخش دیگری از ایرادها تاکید دارد که عبارت «سکوی کاربرمحور»، به جهت فقدان تعریف قانونی داری ابهام است و همچنین در تکلیف سکوها برای حذف محتواهای مزبور، واژه‌ «اهمال» به جهت روشن نبودن مفهوم آن و همچنین از این جهت که در مهلت تعیین‌شده نیز فوریت (انجام در اولین فرصت ممکن) وجود دارد یا خیر، ابهام دارد.

۲۴۵۲۴۵