مظاهر گودرزی: حضورشان تبدیل به چالش شده است، هم موافق دارند هم مخالف، اما در فضای مجازی حسابی علیه‌شان نوشته می‌شود، اتباع افغانستانی سال‌هاست در ایران هستند، اما یکی دو سال گذشته این حضور پررنگ شده است، حضوری‌که حالا به آسیب‌های اجتماعی گره خورده، خیلی مواقع گزارش‌هایی درباره انواع جرائم به این گروه مهاجر نسبت داده می‌شود، برخی هم معتقدند این نسبت دادن‌ها از درجه انصاف خارج می‌شود، طوری‌که در برابر آن واژه افغان‌هراسی شکل گرفته است، پرسش اصلی این است، آیا در ایران افغان‌هراسی شکل گرفته است؟ دو کارشناس با حضور در کافه خبر مناطق‌آزاد به این پرسش پاسخ‌های متفاوت دادند.
سید حسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران می‌گوید: «گاهی قتل، سرقت یا تجاوز صورت می‌گیرد و در حوزه رسانه موجی به راه می‌افتد اما اینکه بگوییم ما ایرانی‌ها افغان ستیز هستیم من نمی‌پذیریم، آیا ما اینها را می‌کشیم یا زندانی می‌کنیم.»
همچنین سیمین کاظمی، جامعه‌شناس، درباره افغان هراسی در ایران می‌گوید: «رسانه‌ها یا بخشی از آن‌ها از یک گروه اجتماعی به‌نام افغانستانی‌ها یک چهره شیطانی می‌سازند و از آن‌ها اهریمن سازی می‌کنند، مثلاً وقتی یک تجاوز یا قتلی رخ می‌دهد بدون اینکه پلیس مداخله کرده باشد یا دادگاهی تشکیل شده باشد و مجرم شناخته شده باشد، رسانه‌ها قضاوت خودشان را کرده‌اند و به دنبال آن مردم عادی هم می‌گویند این اقدام مجرمانه توسط یک فرد افغانستانی بوده است.»
او ادامه می‌دهد: «در واقع این گروه به عنوان شیطان در جامعه‌ای شناخته می‌شوند که آسیب‌های اجتماعی به آن‌ها نسبت داده می‌شود و همه خواستار مجازات و برخورد سخت با اینها می‌شوند. در دو سه سال اخیر یک اتفاق اوج گرفته است، اینکه به سکونت‌گاه‌های افغانستانی‌ها حمله می‌شود و آن‌ها را مسئول جنایات و آسیب‌های اجتماعی می‌دانند و خواهان برخورد با آن‌ها می‌شوند. درحالی این اهریمن‌سازی از افغانستانی‌ها صورت می‌گیرد که هیچ شواهدی وجود ندارد که آن‌ها مسئول این اتفاقات باشند.»
پذیرش افغانستانی‌ها در ایران یک مقدار احساسی بود
یکی از مواجهه‌های این روزها با اتباع افغانستانی درباره وضعیت کار آن‌ها است، برخی معتقدند درهای باز مرزهای کشور برای ورود افغانستانی‌ها به ایران از برای تامین نیروی کار بوده است، ایده‌ای که مخالف و موافق خود را دارد. موسوی چلک به مناطق‌آزاد می‌گوید: «ما سابقه طولانی میزبانی این جمعیت را در ایران داریم، این افراد به ایران می‌آمدند، زندگی و ازدواج می‌کردند، اگرچه ممکن است ازدواج‌شان ثبت قانونی نشده باشد، اما شرعی که بوده، ما هم کنار می‌آمدیم.»
او ادامه می‌دهد: «پذیرش افغانستانی‌ها در ایران یک مقدار احساسی بود(بعد از قدرت گرفتن طالبان در افغانستان)، به خودمان گفتیم میزبان‌شان هستیم، مرزها باز شد و بعد هم نتوانستیم کنترل کنیم، این‌طور نبود که ایران دوست می‌داشت این مقدار جمعیت افغانستانی وارد کشور شود، از دست‌شان (مسئولین) در رفته است، همین الان هم از دست‌شان در رفته است، همین اخیراً درباره پیاده روی اربعین، فرمانده فراجا گفت که اتباع غیر مجاز به مرزها مراجعه نکنند، این یعنی ما پذیرفته‌ایم کلی اتباع غیر مجاز در کشور داریم. ضمن اینکه به نظرم سازوکاری برای وارد کردن کارگر ارزان هم وجود ندارد، به‌نظرم اصلاً سیاستی وجود ندارد.»
کارگر افغانستانی ارتش ذخیره کار در ایران
سیمین کاظمی نظر متفاوتی دارد او می‌گوید: «سازوکار واردات کارگر ارزان سیاست نانوشته است، از مهاجران افغانستانی در ایران به عنوان کارگر ارزان استفاده می‌شود، گفته می‌شود ایران برای مهاجران افغانستانی سیاست مشخصی ندارد، وقتی حکومتی درباره یک موضوعی سکوت می‌کند، باید پرسید سکوت علامت چیست؟ آیا اطلاع ندارند؟ خیر، بهتر از ما هم اطلاع دارند، از مهاجران افغانستانی به مثابه یک فرصت تلقی می‌شود، بخشی از تولید باید به کمک این گروه انجام شود تا هزینه تولید به نفع یک طبقه کم شود.»
او ادامه می‌دهد: «اگر می‌خواستند جلوی کار کردن اتباع را بگیرند مراکزی که از این نیروی کار استفاده می‌کنند را پلمب می‌کردند، وقتی پلمب نمی‌کنند به نظر می‌رسد از افغانستانی‌هایی که در ایران هستند به عنوان ارتش ذخیره کار استفاده می‌کنند، برای اینکه قدرت چانه‌زنی کارگران را کم کنند تا حتی کارگر ایرانی هم نتواند حقوق خودش را بگیرد. در واقع یک انشقاق میان کارگران ایجاد می‌کنند، با این کار کارگر ایرانی به جای اینکه برای حق و حقوق خودش با کارفرما چانه زنی کند باید بیاید در فضای مجازی و غیره به افغانستانی‌ها حمله کند که این گروه حق و حقوق ما را خورده‌اند.»
در این گفت‌وگو به مسائل مختلف حضور اتباع مهاجر در ایران پرداخته شد، از جمله مسئله زنان، کودکان، رد مرز شدن افغانستانی‌ها و راه حل‌هایی با رویکرد اجتماعی برای تغییر وضعیت، به‌زودی بخش‌های دیگر این گفت‌وگو منتشر می‌شود.
۲۳۳۲۳۳
