مریم فکری: نوسان قیمت ارز موقتی است؛ این جمله‌ای است که اغلب اقتصاددانان نسبت به شرایط کنونی فضای بازار ارز مطرح می‌کنند. آنها معتقدند که انتظارات مردم از بازار ارز عقلایی شده است و این انتظارات عقلایی در نهایت شرایطی را فراهم کرده تا نرخ ارز ثبات خود را حفظ کند.
در این شرایط گزارش‌ها حاکی از آن است که بازارساز به شدت برای کنترل قیمت‌ها وارد عمل شده است و بر همین اساس، معامله‌گران عنوان می‌کنند اقدام اخیر بازارساز، نشان از اتخاذ سیاست‌های جدید برای مدیریت بازار دارد که شامل «تزریق ارز در بازار تهران و کنترل قیمت دلار» می‌شود.
رویارویی با ۵ بحران
بررسی‌ها نشان می‌دهد که بازار ارز از ابتدای سال تاکنون با ۵ بحران اساسی مواجه شده که شهادت سیدحسن نصرالله را می‌توان به عنوان ششمین موقعیت بحرانی برای این بازار برشمرد. در شش ماهه اول سال ۵ تحول بزرگ در کشور داشتیم که عبارت است از: عملیات وعده صادق، شهادت رییس‌جمهور، ترور اسماعیل هنیه، جنگ غزه و حملات اسرائیل به لبنان.
از عصر روز جمعه و با اعلام خبرهای منفی در حوزه سیاسی، بازار ارز و طلا نیز واکنش نشان داد و با افزایش قیمت همراه شد. این روال طبیعی در بازار طلا و ارز است و هر زمان تنش سیاسی تشدید شود، شاهد افزایش قیمت ها در این بازارها هستیم، اما همان‌طور که تجربه سنوات قبل هم نشان داده، افزایش قیمت ها در این بخش چندان دوام ندارد و طی چند روز بازهم بازار به ثبات می رسد.
در زمان شهادت اسماعیل هنیه در تهران نیز این اتفاق افتاد؛ قیمت دلار همزمان با شهادت اسماعیل هنیه در بازار تهران به ۶۲ هزار تومان رسید، اما طی چند روز با عقب‌نشینی همراه شد و به کانالهای ۵۸، ۵۹ هزار تومان برگشت.
در روزهای اخیر نیز قیمت دلار با وجود تشدید تنش‌های منطقه‌ای در کانال ۵۹ هزار تومان در نوسان بود، اما از عصر روز جمعه و با اعلام خبرهای سیاسی این نرخ با افزایش همراه و هم‌اکنون در کریدور اول کانال ۶۰ هزار تومان قرار دارد.
هشدار سنگین یک اقتصاددان به خریداران ارز
علی اصغر جمعه‌ای، کارشناس اقتصادی درباره وضعیت بازار ارز، با بیان اینکه التهابات و مسایل سیاسی بر همه بازارهای مالی و اقتصادی دنیا اثر می‌گذارند و این موضوع صرفا به ایران اختصاص ندارد، می‌گوید: اقتصاد کشور ما در چند ماه گذشته با چالش‌های گوناگونی از جمله شهادت رییس‌جمهور، بمب‌گذاری کرمان، حمله اسراییل به سفارت ایران و حمله موشکی ایران به رژیم صهیونیستی مواجه بوده که اگر این التهابات در هر کشوری رخ می‌داد، نرخ ارز جهش شدیدی را تجربه می‌کرد.
وی می‌افزاید: تجربه یکسال و نیم اخیر در ایران نشان داد که با وجود تعدد تنش‌های سیاسی داخلی و خارجی، نرخ ارز در محدوده معینی نوسان داشت به عبارتی با مدیریت مناسب بازارساز نرخ ارز بعد از هر تنش سیاسی به خوبی تحت کنترل بود و نوسانات قیمتی ارز بعد از مدت کوتاهی از بین می‌رفت و دلار به سطح قبلی خود بازمی‌گشت.
نائب رئیس اتاق بازرگانی سمنان تاکید می‌کند: در زمان تنش‌های سیاسی مردم برای حفظ ارزش پول ترجیح می‌دهند ریال خود را به سایر دارایی‌ها مانند طلا و ارز تبدیل کنند؛ اما ارز مساله سیاسی است و سرمایه‌گذاری در آن با ریسک همراه است که مردم نیز به این امر آگاه شده‌اند.
جمعه‌ای با اشاره به این موضوع که اثر شوک‌های سیاسی اخیر بر بازار ارز موقتی بود، تصریح می‌کند: افزایش یا کاهش نرخ دلار که ناشی از تنش‌های سیاسی باشد اثری موقت و کوتاه مدت دارد به عنوان نمونه حمله به سفارت ایران در دمشق و پاسخ ایران به رژیم صهیونیستی از جمله تنش‌های سیاسی یک سال اخیر است که آثاری کوتاه مدت بر بازار ارز داشت.
وی تاکید می‌کند: حملات شب گذشته رژیم صهیونیستی به لبنان نیز اگرچه ممکن است بازارها را با نوساناتی روبرو کند اما افزایش قیمت ارز موقتی خواهد بود و شاهد تکرار تجربه خوب قبلی بازارساز در مدیریت ارز خواهیم بود.
این کارشناس اقتصادی در پایان با اشاره به اقدامات خوب بازارساز در مدیریت بازار ارز متذکر می‌شود: با رخ دادن تنش‌های سیاسی جهش شدیدی در نرخ ارز رخ نمی‌دهد که این امر بیانگر عملکرد خوب بانک مرکزی در حوزه مدیریت ارز بوده؛ به نحوی که این بانک در سال گذشته برای کنترل نرخ رشد نقدینگی نیز اقدامات مفیدی انجام داده که ما خواستار ادامه دار بودن این قبیل اقدامات در دولت چهاردهم نیز هستیم.
عدد واقعی دلار پس از شوک‌های سیاسی
فرشید یزدانی، اقتصاددان و دبیر سابق شورای برنامه‌ریزی راهبردی سازمان تامین اجتماعی نیز می‌گوید: در اسفند سال ۱۴۰۱ نرخ دلار در کانال ۵۹ هزار تومان قرار داشت و هم‌اکنون پس از گذشت حدود ۱۹ ماه همچنان نرخ ارز در همان کانال ۵۹ تا ۶۱ هزار تومان ایستاده است.
وی می‌افزاید: قبل از حمله اسرائیل به لبنان، ثبات نرخ ارز پس از نوسانات کوتاه مدت در حالی رقم خورد که در این مدت شاهد انواع التهاب‌های سیاسی و نظامی در کشور و منطقه بودیم که مهم‌ترین آن جنگ موشکی ایران و اسرائیل و شهادت ریاست جمهور است. با اتفاق اخیر در لبنان نیز ممکن است نرخ ارز افزایش یابد، اما مانند موارد قبلی در این یکسال گذشته ناپایدار، اندک و موقتی خواهد بود.
یزدانی عنوان می‌کند: نکته مهمی که باید به آن اشاره کنم این است که در این ۱۹ ماه باوجود مهار تورم همچنان شاهد تورم بالاتر از میانگین بلندمدت در کشور بودیم و مسلما این شدت از تورم باید در بازار ارز تاثیر می‌گذاشت، اما بعد از ۱۹ ماه به عینه می‌بینیم که نرخ ارز ثبات نسبی خود را حفظ کرده است.
وی تصریح می‌کند: انتظارات مردم از بازار ارز عقلایی شده است و این انتظارات عقلایی در نهایت شرایطی را فراهم کرده تا نرخ ارز ثبات خود را حفظ کند.
این اقتصاددان عنوان می‌کند: منظور از انتظارات عقلایی این است که اگر شوکی بر اقتصاد و بازار ارز وارد می‌شد، نرخ ارز شروع به رشد می‌کرد، اما پس از اینکه اثر این شوک از بین می‌رفت، نرخ ارز مجددا به قیمت ثبات خود عقب نشینی می‌کرد. بنابراین تکرار شوک‌های سیاسی و نظامی موجب شده بعد از اینکه اثر شوک از بین رفت، تمایلات مردم به سمت کاهش نرخ ارز سوق پیدا کند، به عبارت دیگر، برخی‌ها منتظر هستند تا نرخ ارز از قیمت‌های فعلی هم پایین‌تر بیاید.
وی خاطرشان می‌کند: بخشی از ثبات بازار ارز به روحیه مردم باز می‌گردد؛ زیرا آن قدر تعداد تحولات سیاسی بالا و فاصله این تحولات به هم نزدیک بوده است که موجب شده رفتار مردم عقلایی شود. در نتیجه این رفتار عقلایی موجب شده است تا اگر اسرائیل حمله نظامی هم انجام دهد، نرخ دلار افزایش ناچیزی را تجربه کند و سپس به سطوح قبلی خود بازگردد.
یزدانی تصریح می‌کند: یکی از مسایلی که موجب شده مردم به سمت خرید ارز نروند این است که فشار هزینه‌ای در کشور بالا است و افزایش نرخ ارز نیازهای ضروری مردم را با افزایش قیمت رو به رو می‌کند، مانند اجاره خانه، کالاهای اساسی و…، در نتیجه فشار هزینه عاملی شده مردم تمایلی به سرمایه گذاری در بازار ارز نداشته باشند.
وی می‌افزاید: البته ورود به بازار ارز نسبت به گذشته با محدودیت‌های بیشتری مواجه شده است؛ به طوری که افرادی که می‌خواهند در بازار ارز ورود کوچکی داشته باشند، با مشکلات و محدودیت‌هایی رو به رو می‌شوند و در واقع بازار غیررسمی بسیار کوچک شده است.
یزدانی تاکید می‌کند: بخشی از ثبات بازار ارز به سیاست‌های بانک مرکزی مرتبط است؛ چراکه یکی از سیاست‌های اصلی این نهاد ثبات اقتصادی و ثبات بازار ارز بوده است و موفق شده به اهداف خود دست یابد.
بیشتر بخوانید: فرمول تعیین قیمت واقعی ارز مشخص شد/ روایت مصباحی‌مقدم درباره کشف قیمت واقعی ارز
بازگشت آرامش به بازار ارز
در همین حال، احمد فاطمی، نماینده مجلس با بیان اینکه تلاطم‌های بازار ارز در یکی دو سال گذشته با مدیریت خوب بانک مرکزی کنترل شده است، می‌گوید: حمله اسرائیل به لبنان و شهادت سیدحسن نصرالله نیز مانند اتفاقات سیاسی و امنیتی گذشته در منطقه، بازار ارز را دچار التهاب شدیدی نخواهد کرد.
وی می‌افزاید: پیش‌از این و در سال‌های گذشته، ما شاهد تلاطم‌ها و نوسانات شدید بازار ارز بودیم به گونه‌ای که بر اثر کوچکترین حوادث سیاسی و نظامی منطقه یا حتی یک اظهار نظر بازار ارز ما دچار تلاطم و جهش می‌شد.
فاطمی تصریح می‌کند: در یکسال و نیم گذشته اما با اتفاقات و رخدادی سیاسی شاهد افزایش قیمت در بازار ارز بودیم، اما با اقداماتی که از پیش انجام شده بود و همچنین افزایش درامدهای ارزی و دست پر بانک مرکزی، نرخ ارز پس از افزایش اندک دوباره عقبگرد داشت.
فاطمی به ایسنا عنوان می‌کند: با مدیریت خوب بانک مرکزی در یک سال و نیم گذشته این نوسانات به حداقل رسیده و ما شاهد بهبود بازار ارز از نظر ثبات قیمتی بوده‌ایم. این ثبات نسبی در بازار ارز در حالی است که در یک سال اخیر (از آغاز عملیات طوفان الاقصی) بزرگترین اتفاقات امنیتی را در سطح منطقه داشتیم که می‌توان از جمله آنها به عملیات وعده صادق، ترور شهید هنیه و شهادت سید ابراهیم رئیسی اشاره کرد.
عضو فراکسیون مستقلین مجلس می‌گوید: هرچند بعد از هر اتفاق امنیتی قیمت ارز در بازار افزایش می‌یافت؛ اما واقعیت این است که این افزایش قیمت‌ها به شدت قبل نبود و پس از چند روز آرامش به بازار ارز باز می‌گشت.
وی با بیان اینکه امیدواریم در دولت آقای پزشکیان نیز با مدیریت خوب این وضعیت تداوم داشته باشد و حتی ما شاهد ثبات بیشتر در بازار ارز کشور باشیم، تاکید می‌کند: حادثه لبنان نیز بار دیگر ثابت خواهد کرد که مانند تمام اتفاقات مشابه در منطقه؛ اینبار هم با نوسانات موقتی و کوتاه مدت روبرو خواهیم بود.
۲۲۳۲۲۵
