سپهر ستاری: بدون تردید مهم‌ترین بحث داوری ایران در یکی دو سال اخیر موضوع ورود VAR ببه کشور وده که با وجود تمام صحبت‌ها و وعده‌ها هنوز رخ نداده و داوران لیگ برتر از این تکنولوژی مهم بی‌بهره هستند. نبود VAR علاوه بر تاثیر روی افت کیفیت داوری‌های لیگ برتر باعث شده جایگاه داوران ایرانی در آسیا هم به خطر بیفتد که این یک زنگ خطر بزرگ برای داوری ایران است و فدراسیون فوتبال باید از همین حالا کارهای لازم برای ورود این تکنولوژی به کشور را فراهم سازد. سعید مظفری‌زاده در آستانه آغاز فصل جدید لیگ برتر در گفت و گو با مناطق‌آزاد در خصوص مسائل مهم و مشکلات بزرگ داوری ایران صحبت کرد. او معتقد است در این سال‌ها استعدادیابی مناسب انجام نشده و نتیجه آن افت کیفیت داوران ایرانی است. با این حال او باور دارد که علیرضا فغانی می‌تواند در جام جهانی ۲۰۲۲ قضاوت‌های خوب و مهمی انجام دهد و برای او حتی شانس حضور در فینال را قائل است. گفت و گوی اختصاصی مناطق‌آزاد با پیشکسوت داوری را بخوانید:
داوری لیگ برتر در فصل گذشته با چالش‌های زیادی همراه بود. در مجموع به نظر شما عملکرد داوران ما در لیگ بیست و یکم چطور بود؟
لیگ گذشته مثل سایر دوره‌ها فراز و نشیب داشت و وضعیت قضاوت نسب به سالیان گذشته تفاوتی نداشت. به هر حال اشتباهات داوری در همه دوره‌های لیگ بوده و در هر فصلی وقتی به مقاطع حساس رسیدیم این اشتباهات پررنگ‌تر شده است. تا زمانی که کار انسانی باشد خطای انسانی هم هست و این ضریب در کشور ما بیشتر از استاندارد جهانی نیست و در همان حد است اما هجمه و فشار بیشتر از لیگ‌های دیگر است.
یکی از معضلاتی که بارها در خصوص آن صحبت شد تعدد داوران بود. آیا این قضیه برای این فصل برطرف شده است؟
متاسفانه با توجه به سیتم انتخاب و گزینشی که در دوره‌های قبلی کمیته داوران وجود داشت تعداد زیادی داور فقط برای جلب رضایت هیئت‌های فوتبال به بدنه لیگ تزریق شدند و بدون هیچ معیار و ملاکی ما داور اضافه کردیم. همین مسئله باعث شد که انگیزه ورود به لیگ برتر و انگیزه داوران لیگ برتری تحت تاثیر قرار بگیرد و به داوران ما خصوصا داوران بین‌المللی قضاوت کافی نرسد. سطح قضاوت داوران بین‌المللی باید استاندارد باشد تا در مسابقات بین‌المللی عملکرد قابل قبولی داشته باشند ولی اینطور نبود. قول و قرار این بوده که برای این فصل تعداد داوران بهینه باشد ولی این مسئله با گذر زمان مشخص می‌شود چون در خیلی از دوره‌ها دیدیم که اول فصل تعداد را کم کردند ولی در طول فصل دوباره تعداد زیادی از داوران اضافه شدند. امیدوارم این مسئله امسال تکرار نشود.
در تست‌های آمادگی پیش‌فصل دیدیم که تعداد زیادی از داوران رد شدند. به نظر شما دلیل این اتفاق چیست؟
متاسفانه هر سال شاهد هستیم داوران زیادی در تست‌های آمادگی جسمانی دچار مشکل می‌شوند. یک بحث آن به این برمی‌گردد که خود داوران عزیز برنامه درست را برای آمادگی جسمانی ندارند. یک بحث دیگر هم شاید به مشکلات مقطعی که برای داوران پیش می‌آید ربط داشته باشد اما قسمت عمده آن به امکاناتی مربوط می‌شود که باید در اختیار داوران قرار بگیرد. متاسفانه داوران ما زمین تمرین و فضای مناسب برای تمرین کردن ندارند و همین باعث می‌شود از آمادگی جسمانی خوبی برخرودار نباشند. قبلا هم عدم آمادگی جسمانی مناسب را در بعضی از داوران می‌بینیم و مطمئنا فدراسیون و هیئت‌های استان‌ها باید شرایط تمرینی مناسب را فراهم کنند.
موضوع VAR دغدغه بزرگ اهالی فوتبال است ولی هنوز این اتفاق رخ نداده. به نظر شما ایراد از کجاست که این مشکل حل نمی‌شود؟
در این یکی دو سال خیلی درباره این موضوع صحبت شده و در مصاحبه‌های قبلی هم به شما گفتم مطمئنا تا دو سال دیگر هم نمی‌توانیم VAR داشته باشیم. ولی الآن با صحبت‌هایی که شده و قول و قرارهایی که گذاشتند می‌توانند مقدمات کار را فراهم کنند. فقط بحث ورود تکنولوژی نیست و زیرساخت‌های آن هم لازم است و باید شرایطش فراهم شود. اگر تصمیم جدی و با برنامه‌ریزی گرفته شود شاید در لیگ سال آینده یا اواسط لیگ بعدی بتوانیم از سیستم VAR استفاده کنیم. البته VAR را به صورت موردی در بعضی ورزشگاه‌ها برای بازی‌های ملی می‌توانیم داشته باشیم ولی متاسفانه هنوز هیچ قدمی برداشته نشده و اگر از همین امروز اقدام کنیم حدود یک سال و نیم تا دو سال زمان میبرد.
آیا در بلندمدت این قضیه نبود VAR به داوری ما ضربه نمی‌زند؟ الان اکثر کشورها با این تکنولوژی کار می‌کنند. مثلا حتی تاجیکستان هم VAR دارد!
خب این خیلی به فوتبال ما لطمه می‌زند. اولین لطمه آن به داوری ماست که آن را استاندارد روز دور می‌کند و با توجه به اینکه در کشور ما VAR نیست و داوران ما تجربه‌اش را ندارند از سیستم قضاوت در مسابقات بین‌المللی دور می‌شوند. لطمه دیگر آن را فوتبال ما می‌بیند. فوتبال روز دنیا تحت VAR انجام می‌شود و بازیکنان و مربیان این را در نوع رفتارها و خطاها لمس می‌کنند ولی بازیکنی که VAR را تجربه نکرده قطعا در رفتارها و برخوردها متفاوت است. مثل اتفاقی که برای تیم پرسپولیس در فینال لیگ قهرمانان آسیا رخ داد و دیدیم بازیکنان با کم‌تجربگی اسیر تصمیمات گرفته شده با VAR شدند و یک جام را از دست دادند. بنابراین این مسئله در سایر مسابقات بین‌المللی هم می‌تواند رخ دهد.
به نظر شما اصلا ما زیرساخت VAR را داریم؟ این قضیه فقط بحث خرید و نصب نیست و کلی اقدامات دیگر را می‌طلبد. به جز بحث VAR داوران ما در امکانات اولیه مثل سیستم رادیویی هم مشکل دارند!
دقیقا ما در تمام بخش‌ها مثل همین سیستم رادیویی مشکل داریم. سیستم رادیویی که الآن داریم کهنه و فرسوده است و ما حتی در تهیه همین‌ها هم دچار مشکل هستیم چه برسد به بحث VAR! متاسفانه فدراسیون هم با وجود قول‌هایی که در این یکی دو سال داده امکانات مناسب را تهیه کند.
در خصوص درآمد داوران هم همیشه بحث وجود داشته و آقای افشاریان هم گفته امسال می‌خواهند چهار برابر افزایش دهند. آیا با این افزایش به عدد قابل قبولی می‌رسیم؟
فدراسیون سال قبل مصوبه‌ای داشت که دستمزد داوران را پس از سالیان سال افزایش دهد. هرچند همین افزایش اعلام‌شده هم با توجه به تورم کفاف داوران را نمی‌دهد ولی خب می‌تواند تحولی ایجاد کند به شرطی که اجرایی شود و پرداخت آن به موقع باشد. ضمنا فراموش نکنیم فوتبال ما فقط لیگ برتر نیست و این افزایش دستمزد باید شامل تمام رده‌های لیگ شود که هنوز دز این خصوص تصمیمی گرفته نشده است.
فضای فوتبال ما این سال‌ها پر از تنش بوده و بخشی از این تنش‌ها هم به سمت داوران می‌رود. سال گذشته اتفاق جدیدی که شاهد بودیم بیانیه‌نویسی تیم‌های لیگ برتری بود. چقدر این مسئله و این بیانیه‌ها روی عملکرد آن‌ها تاثیر می‌گذارد؟
متاسفانه فضای فوتبال ما نیست و همه به این ازعان دارند. برخورد مناسب و اجرای قانونی که باید انجام شود رخ نداده، فرهنگ‌سازی انجام نشده و همه این‌ها دست به دست هم داده که این فضای نامناسب در فوتبال ما رشد کند. می‌بینیم از همان هفته‌های ابتدایی اعتراضات شروع می‌شود. تیم‌ها می‌بینند با اعتراض کردن می‌توانند باری از دوش خود بردارند و فشار به داوران وارد کنند. متاسفانه عوامل قضایی فدراسیون هم برخورد جدی را انجام ندادند و این باعث شده هزینه این اعتراضات و توهین‌ها کم باشد و همه این کارها را انجام دهند. اگر جلوی این کار گرفته نشود مطمئنا دود آن به چشم فوتبال ما می‌رود و لطمه می‌زند. یک جایی می‌بینیم کار خیلی سخت شده و ادامه کار دچار بحران می‌شود.
باید چیکار کنیم که این حجم از اعتراض به داوری را نبینیم؟
تا به وضعیت بحرانی نرسیدیم باید یک فکر اساسی کنیم. قانون هست و باید با قاطعیت برخورد شود و در کنارش فرهنگ‌سازی و کارهای فرهنگی را باید به دور از شعار و حرف مدنظر قرار دهیم.
قبول دارید به جز علیرضا فغانی دیگر داوری نداریم که کاریزمای لازم برای بازی‌های بزرگ را داشته باشد؟ دلیل این اتفاق چیست؟ شاید همین قضیه خودش کمی روی زیاد شدن اعتراض‌ها تاثیرگذار باشد. مثلا دربی که آقای فغانی داوری کرد با اینکه صحنه مشکوک هم داشت ولی در جریان بازی اعتراضی به آن شکل ندیدیم.
خب خوشبختانه علیرضا فغانی و تیم داوری‌اش به واسطه توانایی‌های فردی و شخصی خودشان در این چند سال واقعا اعتبار و آبروی داوری فوتبال ما بوده‌اند ولی آن چیزی که باید توسط خود فدراسیون و سیستم برای کشف استعداد، کار روی داوریان بین‌المللی و ارتقای آن‌ها انجام می‌شد، رخ نداده و از آن غافل بوده‌ایم. این باعث شده داوری ما نسبت به سالیان گذشته شدیدا در بحث بین‌المللی افت کند و خصوصا بحث VAR هم باعث شده داوران بین‌المللی ما جایگاه خودشان را از دست بدهند. ما از همین حالا باید به فکر این باشیم داورانی که الآن در عرصه بین‌المللی هستند را حمایت کنیم، کلاس‌های VAR را در داخل کشور برای آن‌ها بگذاریم یا اگر مقدور نیست آن‌ها را به خارج کشور بفرستیم تا از داوری آسیا عقب نمانیم. در بلندمدت هم به دنبال استعدادیابی و استفاده از جوان‌های بااستعداد و کار روی آن‌ها باشیم تا داوری ما مثل همیشه در آسیا حرف برای گفتن داشته باشد.
چقدر احتمال می‌دهید که ما بتوانیم در آینده داوری در حد و اندازه علیرضا فغانی یا نزدیک به او داشته باشیم؟
متاسفانه ما پس از دوره‌ای که مدیریت خوبی در داوری اعمال شد که از زمان آقای منوچهر نظری و بعد هم اقای عنایت و آقای عسگری بود، فضای مدیریت در داوری کشور ما به سمتی رفت که افراد قصد راضی کردن هیئت‌ها را داشتند و افراد سفارشی را وارد داوری کردند. این متاسفانه باعث شد جایگاه واقعی خودمان را در داوری از دست بدهیم، استعدادها را بسوزانیم و نفرات شایسته را از بین ببریم. امروز متاسفانه در داوری ما فقط علیرضا فغانی را داریم که او هم به واسطه توانایی‌ها و استعداد شخصی توانسته جایگاه داوری ما را در آسیا و فیفا حفظ کند. خب قطعا در این دوره اگر اتفاق خاصی رخ ندهد آقای فغانی را داریم؛ البته داوری لحظه‌ای است و اگر خدایی نکرده اتفاقی بیفتد یک تیم داوری می‌تواند حذف شود. اما اگر اتفاق غیرمنتظره‌ای رخ ندهد اقای فغانی با توجه به توانایی و پشتکاری که دارد در جام جهانی حاضر خواهد بود و به عنوان داور باتجربه بازی‌های خوبی را قضاوت خواهد کرد و حتی برای دوره بعدی هم شانس دارد. البته ما باید از الآن استعدادیابی را آغاز کنیم و وارد لیست کنیم تا برای ۸ سال آینده نفر داشته باشیم و مثل امروز داوری ما خالی نشود.
آموزش دادن داوران و این پروسه‌ای که می‌گویید باید چطوری باشد؟
اول از همه باید استعدادیابی کنیم و داوران جوان که سن کم دارند تا شناسایی و روی آن‌ها کار کنیم و به لیست بین‌المللی بیاوریم. وقتی این روند طی شود و این افراد وارد چرخه داوری آسیا شدند خود به خود زیر نظر AFC و فیفا قرار می‌گیرند و می‌توانیم امیدوار باشیم برای ۸ سال استعدادهایی مثل علیرضا فغانی پیدا شوند که اسم داوری ما را زنده کنند ولی الآن این روند در داوری ما دیده نمی‌شود.
علیرضا فغانی چقدر شانس دارد که این دوره فینال جام جهانی را قضاوت کند؟
خب فوتبال است و لابی‌های خاص خودش را دارد. از لحظا توان قضاوت بدون اغراق و تعصب تیم داوری کشور ما یکی از بهترین‌ها و باتجربه‌ترین‌هاست. این وسط یک اما بزرگ وجود دارد؛ لابی‌هایی که در فیفا هست و نحوه صعود تیم‌ها که روی انتخاب داوران تاثیرگذار است ولی من فکر می‌کنم آقای فغانی با توجه به سابقه و توان خوبی که دارد تا مراحل پایانی بتواند قضاوت کند
در مجموع چقدر امیدوار هستید که با شرایط موجود کیفیت داوری ما در فصل جدید بهبود پیدا کند و عملکرد بهتری از داوران ببینیم؟
در پایان فقط می‌توانم ابراز امیدواری کنم صحبت‌هایی که می‌شود، قول‌هایی که داده می‌شود و حرف‌هایی که می‌زنند به مرحله عمل برسد و ما شاهد رشد و شکوفایی در داوری باشیم. مرور زمان و شروع مسابقات نشان خواهد داد چقدر از این قول‌ها عملی می‌شود و بعدا در طول فصل می‌توان بیشتر و مفصل‌تر در خصوص قضاوت‌ها و شرایط داوری صحبت کرد.
بیشتر بخوانید:
۲۵۸ ۲۵۸
