از میدان دانشگاه در خیابان سیمون بولیوار به سمت شمال که بروید، بعد از مجموعه ساختمان‌های دانشگاه علوم و تحقیقات، محله‌ای آغاز می‌شود که روزبه‌روز به کوه نزدیک‌تر می‌شود و خانه و آلونک‌هایی که شبانه و غیرمجاز ساخته شده‌اند، حتی ارتفاع مجاز ساخت‌وساز را در حریم کوه رد کرده‌اند.
اینجا حصارک است. یکی از محله‌های معروف غرب تهران؛ محله‌ای با قدمت تاریخی که روزگاری مملو از باغات میوه و قنات‌های خروشان بوده است. زمانی که زندگی شهری به این روستای سرسبز دست‌درازی کرد و شهرنشینی عادت اهالی روستا شد شکل و شمایل حصارک تغییر کرد. کم‌کم پای مهاجرهای ایرانی و خارجی به محله باز شد و این سرآغاز مشکلی شد که همچنان بعد از سال‌ها به قوت خود باقی است. حالا مشکل خانه‌دار شدن به هر قیمتی و بدون توجه به اصول استاندارد ساخت‌وساز و بی‌توجهی مسئولان به روند رشد محله، تعیین تکلیف طرح تفصیلی حصارک را به یک گره کور تبدیل کرده است.
آلونک‌های غیرقانونی
ساخت‌وسازهای غیرمجاز از سال ۱۳۹۵ در محله حصارک شکل صعودی به خود گرفت و بدون نظارت جدی همچنان ادامه دارد. «علی حصارکی»، از معتمدان محله و از مخالفان ساخت‌وساز غیرمجاز در حصارک، می‌گوید: «مشکلات و گرفتاری‌های این محله تنها به سازمان یا ارگان خاصی مربوط نمی‌شود. ساکنان اصلی این محله را اهالی بومی و مهاجران و اتباع خارجی که بیشتر افغان‌ها هستند تشکیل می‌دهند. چندگانگی فرهنگی و نابه‌سامانی اجتماعی نیز محله را تحت تأثیر قرار داده است. وضعیت محله درهم‌وبرهم است و ظاهرا کسی جرات نمی‌کند ریسمان اولیه ساماندهی را به دست بگیرد، چون از همان ابتدای کار با یک گره کور مواجه خواهند شد. این رسیدگی نکردن باعث شده است تا مشکلات یکی پس از دیگری روی هم تلنبار شود و روند توسعه غیرقانونی محله سرعت بگیرد.»
محله خانه‌های بی‌سند
ساختمان‌های مسکونی بدون هیچ نظارتی به ملک‌هایی با کاربری تجاری تبدیل می‌شوند. حصارکی که به همراه جمعی از اهالی بومی محله پیگیر حل مشکلات است و نامه‌نگاری‌های زیادی را انجام داده می‌گوید: «یک خانه معمولی یکباره به رستوران تبدیل می‌شود. همین تغییر کاربری شکل ملک را از یک خانه یک طبقه به یک ساختمان چندطبقه تغییر می‌دهد. البته نمی‌خواهم بگویم افراد غریبه این کار را می‌کنند. بسیاری از حصارکی‌ها هم به این موضوع دامن می‌زنند. اگر از جانب اهالی محله بخواهم صحبت کنم، باید بگویم تصورشان این است که به حقوق خود نرسیده‌اند؛ سال‌هاست که باغ و زمین‌هایشان را از دست داده‌اند. دانشگاه روزبه‌روز توسعه یافت و بخش عظیمی از ورودی محله حصارک را تصاحب کرد، ولی این توسعه کوچک‌ترین منفعتی برای حصارک نداشت. آلونک‌سازی و ساختمان‌های غیراصولی برایمان مانده. طرح تفصیلی اجرا نمی‌شود. دستورالعمل‌های شهرسازی نادیده گرفته می‌شود. وضعیت اسناد ملکی بلاتکلیف است. کمتر از ۲۰ درصد خانه‌های محله سند دارند. در این شرایط یک حصارکی که در این محله حق آب‌وگل دارد هیچ منفعتی نمی‌برد. در نتیجه از نگاه او تنها گزینه پیش رو اضافه کردن یک واحد به ملک فعلی‌اش باقی می‌ماند. همین تفکر باعث شده تا ساخت ساز غیرمجاز در این محله رونق بگیرد.»
بلوک‌ها شبانه بالا می‌رود
بیش از ۳ هزار مهاجر و اتباع خارجی در محله حصارک زندگی می‌کنند. این مهاجران بیشتر در حاشیه دره حصارک سکونت دارند و این محدوده را به یک آلونک‌نشینی نابه‌سامان تبدیل کرده‌اند. به گفته حصارکی وقتی وضعیت حصارک و املاکش نامشخص است در نتیجه خانه‌های بدون سند در مقایسه با محله‌های دیگر قیمت کمتری دارند و حتی اجاره‌بهای ملک نیز با محله‌های دیگر فرق دارد و افراد کم‌درآمد به‌خصوص اتباع خارجی به زندگی در این محله ترغیب می‌شوند. او می گوید: «شبانه بلوک‌ها روی هم سوار می‌شود با چند پنجره آهنی و یک سقف. این تعریف خانه در حصارک است. بعد خیلی زود پشت پنجره خانه‌ها پرده‌های رنگی نصب می‌شود. تب تند بی‌قانونی کم‌کم بعضی از حصارکی‌ها را هم مبتلا کرده است. حرف حسابشان این است که چطور آن‌ها می‌سازند، پس ما هم می‌سازیم و بالا می‌رویم. باور کنید کوه را هم کنده و به ملک خود اضافه کرده‌اند.»
او می‌افزاید: «من بارها درباره این موضوع حرف زده‌ام. بعضی‌اوقات حرف که نه، فریاد زده‌ام. مشکلات محله را گوشزد کرده‌ام. مشکلاتی که نه در قامت یک مشکل محلی، بلکه می‌تواند به‌عنوان یک فاجعه مطرح شود. خدا نکند زلزله بیاید. خانه‌های حصارک توان کوچک‌ترین تکان را هم ندارد. باور کنید روی زمین و خاک خانه ساخته‌اند، نه گودبرداری و نه نظارت مهندسی. شب می‌خوابیم و صبح بلند می‌شویم می‌بینیم نوک کوه یک خانه ساخته شده است.»
گشت ویژه شبانه در حصارک
«حامد شعاعی»، شهردار ناحیه ۳ منطقه۵ است و او مشکلات محله حصارک را به دلیل اجرایی نشدن طرح تفصیلی بیان می‌کند و می‌گوید: «حصارک محله محرومی است. امکانات محله با توجه به رشد جمعیتی افزایش پیدا نکرده است. گرانی ملک و خانه باعث شده تا حاشیه‌نشینی در این محله افزایش پیدا کند. در کنار این موارد، بلاتکلیفی طرح تفصیلی به مشکلات این محله دامن زده است. درباره محله حصارک هنوز مصوبه جدیدی صادر نشده و طرح موضعی این محله همچنان در دست بررسی است. از طرفی، اهالی هم طرح تفصیلی ابلاغی را قبول ندارند. مثلاً مالکی که تنها ۱۰۰ متر زمین دارد توقع دارد همه ۱۰۰ متر را بسازد. یا مالکی که زمین کمتری دارد بلاتکلیف است. امکان جواز ساخت هم در این متراژ داده نمی‌شود. این موضوعات باعث شده بسیاری از تخلفات در ساخت‌وساز در این محله شکل بگیرد. معضل بعدی ملک‌های قولنامه‌ای است. خانه‌هایی که سند داشته باشد در این محله محدود است. همین مشکل باعث شده تا توسعه محله با دردسر همراه باشد.»
اهالی همراهی کنند
شهردار ناحیه ۳ درباره کنترل ساخت‌وساز غیرمجاز در این محله می‌گوید: «خوشبختانه اخیراً ساخت‌وساز غیر مجاز در این محله نداشته‌ایم، ولی نباید نادیده بگیریم که محله حصارک ظرفیت این موضوع را دارد. مواردی گزارش شده بود که برخی کوه را کنده و زمین خاکی برای ساخت خانه آماده کرده‌اند. خانه‌ها بدون نظارت مهندس ناظر و برخی بدون رعایت نکات استاندارد و بدیهی ساخت‌وساز ساخته می‌شوند. بخش‌هایی از محله واقعاً برای سکونت دلهره‌آور است.»
او اضافه می‌کند: «گشت ویژه شهرداری شبانه‌روزی در این محله فعال است. حتی گشت شبانه مخصوص هم برای نظارت در این محله در نظر گرفته‌ایم. امیدواریم اهالی محله به‌خصوص اهالی بومی همراهی کنند تا وضعیت حصارک بدتر از این نشود و محله را برای اجرایی شدن طرح تفصیلی آماده کنیم. هرقدر مشکلات بیشتر و نابسامانی افزایش پیدا کند، روند توسعه و ساماندهی محله کندتر پیش خواهد رفت.»
بیشتر بخوانید:
۲۱۷ ۲۵۶
