لیلا شوقی: آخرین اخبار درباره طرح پزشک خانواده از باز شدن بخت این طرح ۱۸ ساله می‌گوید، خبر مسرت بخش اجرایی شدن طرح را بهرام عین الهی وزیر بهداشت و درمان همین چند ماه قبل داده است؛ این که در نیمه دوم امسال طرح رنگ اجرا به خود می‌بیند. طرح پزشک خانواده‌ای که وزیر بهداشت قول اجرایی شدنش را داده اما متفاوت از طرح پزشک خانواده ۱۸ سال پیش است. بسته‌های خدمتی که در طرح درنظر گرفته شده شامل پزشک و مراقبین سلامت در مشاوره تغذیه، روانی، معضلات اجتماعی، بهداشت محیط و مسائل صنعتی می‌شود. این‌طور که به‌نظر می‌رسد عزم جدی برای طرح پزشک خانواده وجود دارد و طلسم طرح در حال شکستن است اما شرط این اتفاق تخصیص بودجه است.
روایت طرح پزشک خانواده را باید از آخر تعریف کرد، از آنجا که به زودی تکلیف طرح پزشک خانواده در کمیسیون بررسی این طرح تعیین می‌شود. خبر خوب این است که بخت طرح پزشک خانواده بعد از گذشت حدود ۱۸ سال قرار است باز شود تا به‌قول بهرام عین الهی وزیر بهداشت و درمان در نیمه دوم امسال به صورت سراسری اجرا شود. این طرح اما طرح ۱۸ سال قبل نیست و تفاوت‌های زیادی با طرح دولت اصلاحات دارد.
بسته خدماتی سلامت
تفاوت از زمین تا آسمان شده، طرح پزشک خانواده را می‌گوییم؛ از زمان تولد این طرح تا به امروز هر کسی که دستی بر آتش نظام سلامت داشته و به‌قولی کارشناس سلامت بوده است دستی هم به سر و روی طرح پزشک خانواده کشیده و تغییرش داده است. حالا طرح جدید پزشک خانواده متشکل از چند بسته خدماتی است. تا دو ماه دیگر طرح پزشک خانواده در شهرهای با جمعیت بالای ۲۰ هزار نفر یعنی حدود ۵۷ میلیون نفر از جمعیت کشور اجرایی می‌شود؛ این‌ها را مصطفی رضایی رئیس مرکز مدیریت شبکه وزارت بهداشت و درمان به مناطق‌آزاد می‌گوید. او توضیح می‌دهد: «قرار است برای هر ۲۵۰۰ نفر جمعیت یک پزشک و یک مراقب پیگیر سلامت درنظر گرفته شود.»
این اما همه ماجرا نیست، دست وزارت بهداشت و درمان از بسته‌های سلامتی این طرح پر است. آن‌طور که رضایی تشریح می‌کند، به ازای هر ۳۰ هزار نفر جمعیت در منطقه یک کارشناس تغذیه و مشاور روانشناس خدمات ارائه می‌دهند. مشاورین صنعتی و بهداشتی هم به فراخور نیاز منطقه‌ای که طرح در آنجا اجرا می شود به کار گرفته خواهد شد. تفاوت اصلی طرح نسبت به ۱۸ سال قبل هم همین است، این که ارائه خدمات با انعطاف بیشتری انجام می‌شود و قرار است مراقبین سلامت در هر حوزه‌ای که نیاز مردمی در آن زمینه احساس می‌شود، به‌کار گرفته شوند؛ با این توضیحات بعید نیست به زودی مراقبینی برای فرهنگ‌سازی مسائل شهروندی و مراقبت‌های اجتماعی در نظر گرفته شود. درست است که چپ وزارت بهداشت و درمان در طرح جدید پر است اما آن طور که عین‌الهی پیش از این توضیح داده طرح پزشک خانواده‌ای که در نیمه دوم امسال اجرا می‌شود، اجباری نخواهد بود؛ یعنی هر فردی که دوست دارد می‌تواند از مشاوره مراقبین سلامت استفاده کند و این طور نیست که مراجعین مجبور به استفاده از خدمات پزشکان باشند.
عزم جزم اجرایی شدن
این‌طور که به نظر می‌رسد عزم همه جزم شده است تا طلسم ۱۸ ساله بشکند و طرح پزشک خانواده با ظاهری نو روی اجرایی شدن را به خود ببیند. سوال اما این است که چه تضمینی برای اجرایی شدن طرحی که لقب ناکام‌ترین طرح نظام سلامت را از آن خود کرده وجود دارد؟ از نظر رضایی دلایل ناکامی اجرا نشدن طرح برداشته شده است. او توضیح می‌دهد: «مهم‌ترین چالشی که در این مدت وجود داشت، نبود عزم کافی مدیران برای اجرا بوده وگرنه چه دلیلی است که پایلوت طرح ده سال در دو استان فارس و مازندران به درازا بکشد در حالی که پایلوت بودن طرح می‌توانست در یک سال هم به ثمر بنشیند؟»
حالا اما رئیس جمهوری، وزارت بهداشت و درمان و مجلس شورای اسلامی هم پیمان شدند تا طرح را به اجرا دربیاروند. عزم جدی اما تنها محرک حرکتی خودروی طرح پزشک خانواده نیست، خودروی طرح پزشک خانواده برای حرکت نیاز به بنزین و یا همان محرک مالی هم دارد. هم رضایی و هم عین‌الهی تاکید می‌کنند که یکی از موانع طرح نبود بودجه و تامین منابع است و اتفاقا سازمان برنامه و بودجه هم قول مساعد داده است تا برای اجرایی شدن طرح منابع مالی را تامین کند.
یکی از مهم ترین دلایل اجرایی نشدن طرح اما نبود زیرساخت‌هاست، چه‌طور می‌توان طرح ارجاع را اجرا کرد، زمانی که زیرساخت‌های لازم مانند نسخه‌نویسی الکترونیک تا پیش از این اجرا نشده بود. به‌همین دلیل است که علی جمالیان رئیس بیمارستان لواسانی به مناطق‌آزاد می‌گوید که اجرایی نشدن طرح نسخه نویسی الکترونیک تا پیش از این دلیلی است برای اجرایی نشدن طرح پزشک خانواده. یکم دی ماه سال گذشته اما طرح نسخه نویسی الکترونیک در کشور و به صورت سراسری اجرا شد. هرچند که بعد از مدت زمان حدود ۹ ماه از اجرایی شدن طرح نسخه نویسی الکترونیک، طرح هنوز مشکلاتی دارد با این حال اما زمینه لازم برای اجرایی شدن طرح پزشک خانواده و نظام ارجاع فراهم است. به اضافه این که وزیر بهداشت و درمان هم توضیح داد که طرح پزشک خانواده از جمله طرح هایی است که مطالعه زیادی روی آن صورت گرفته و اجرایی شدنش نیازمند نهایی سازی پرونده الکترونیک در کشور بود.
ناظری برای اجرایی شدن
به جز وظایف وزارت بهداشت و درمان ارگان‌های دیگری هم هستند که در طرح پزشک خانواده نقش دارند، یکی از آن‌ها شرکت‌های بیمه هستند. محمدمهدی ناصحی مدیرعامل بیمه سلامت درباره نقش بیمه‌ها در طرح پزشک خانواده به مناطق‌آزاد می‌گوید: «بیمه‌ها وظایف تامین منابع و تامین زیرساخت‌ها را در این طرح به عهده دارند.»
نظارت بر اجرای درست طرح پزشک خانواده هم به عهده بیمه هاست که البته به قول ناصحی به‌صورت همه جانبه و حتی با نظارت بر سیستم آموزشی پزشکان همراه است.
بیشتر بخوانید:
هزینه‌های سرسام آور ویزیت پزشک
سلامت در ایران به سمت زیمبابوه ای شدن می رود؟
۲۳۳۲۳۳
