مهسا بهادری: بیش از یک ماه است که وضعیت ناآرامی در کشور بالاگرفته است برخی از مقامهای مسئول بر این باورند که علت پیش آمدن چنین شرایطی، عملکرد رسانههای فارسی زبان خارج از کشور است که روی افکار عمومی جامعه تاثیر میگذارد. به همین دلیل محمدمهدی اسماعیلی عصر سه شنبه ـ سوم آبان ـ در جلسه ستاد حقوق بشر جمهوری اسلامی ایران که با حضور حجتالاسلام والمسلمین غلامحسین محسنی اژهای رئیس ستاد حقوق بشر جمهوری اسلامی ایران و رئیس قوه قضائیه برگزار شد، درباره شکایت از رسانههای فارسی زبان لندن گفت: پرونده حرفهای و رسانهای شبکههای معاند تروریسم رسانهای لندننشین شامل مواردی از نقض صریح اصول حرفهای حاکم بر خود این شبکهها مثل ارائه آموزشهای رسمی فعالیتهای خشونتآمیز و امور مربوط به حمایت از تروریستها است.»
برای اینکه بدانیم آیا امکان دارد چنین شکایتی انحام شود و درصورت شکایت نتیجه چه خواهد شد؟ به گفتوگو با کامبیز نوروزی وکیل پایه یک دادگستری پرداختیم که در ادامه میخوانید.
وزیر ارشاد اعلام کرده که قصد دارد از رسانههای فارسی زبن لندن نشین شکایت کند، پشتوانه حقوقی این شکایت چه چیزی میتواند باشد؟
من اطلاع ندارم پشتوانه حقوقی صحبت آقای وزیر ارشاد چیست و با چه تحلیل حقوقی این موضوع را مطرح کرده است، به هر حال در کشورهای اروپایی، مسائل مربوط به رسانهها مقررات و قواعدی دارد که با ما متفاوت است و طرح دعوی علیه رسانهها کار بسیار دشوار و پیچیدهای است، اینکه از چه مطالبی میخواهند شکایت کنند و این شکایتشان تا چه اندازه در نظام حقوقی انگلستان که محل حضور اغلب رسانههای فارسیزبان خارج از کشور است تطابق دارد را من نمیدانم اما این قبیل اقدامات نیازمند پشتوانه حقوقی بسیار قوی است وگرنه با موفقیت روبه رو نمیشود.
اگر با موفقیت روبه رو نشود چه تبعاتی دارد؟
معمولا در این قبیل پروندهها شکست خوردن، از نظر پرستیژ و اخلاق، برای شاکیِ بازنده، اصلا اتفاق خوبی نیست و این نشان دهنده حقانیت جایی است که از آن شکایت شده.
متن صحبت محمد مهدی اسماعیلی اینگونه است: «من شخصا به روش رفتاری رسانههای فارسیزبان خارج از کشور انتقادهای حرفهای دارم. شاید استفاده از کلمههایی که وزیرارشاد به کار برده، در عرصه سیاست رایج باشد، اما زمانی که قرار است کار به یک مرجع قضایی آن هم در یک دادگاه انگلیسی برسد، اکثر این کلمات، مورد پرسشهای جدی قرار میگیرد و باید با تعاریف بینالمللی نظام حقوقی انگلستان، قابل تعریف و احراز باشد. این موارد ادعاهایی است که من از آنها فقط برداشت سیاسی میکنم، چون عبارتهای سیاسی است. این کلمات در سیاست فراوان گفته میشود اما در عرصه حقوق کلمات بسیار سنگین و مهمی است که اثبات آنها کار ساده و آسانی نیست.»
ایران به چند رسانه برچسب تروریسم، برخورد خشونت آمیز و این قبیل کلمات را چسبانده، اگر ما نتوانیم ادعاهای خودمان را ثابت کنیم، آنها میتواند از ایران شکایت کنند؟ درواقع میتوانند اعاده حیثیت کنند؟
پاسخ سوال شما به شیوه طرح شکایت و نتایج آن دادگاه بستگی دارد، وقتی یک ماجرایی در دادگاه مطرح و آن رد شود، معمولا نمیتوانند شکایت تازهای مطرح کنند.
اگر این شکایت طرح شود و به دادگاه برسد در شبه دادگاه یا دادگاههای فرمایشی برگزار میشود؟
در نظام بینالملل و در حقوق کشورهای اروپایی چیزی به نام شبه دادگاه یا دادگاه فرمایشی نداریم، معمولا رسیدگیهای قضایی جز برخی از موارد استثنایی باید به درستی انجام شود این چیزی که شما به عنوان شبه دادگاه یا دادگاه فرمایشی به آن اشاره کردید، پدیدهای است مربوط به کشورهای استبدادی، در این نوع از کشورهاست که دادگاه به دستور قدرت سیاسی عمل میکند ولی در کشورهای اروپایی معمولا رسیدگیها به صورت قضایی انجام میشود.
در نهایت، ایران میتواند شکایت کند یا خیر؟
همیشه میتوان شکایت کرد، اما در دستگاه دولتی ما اصولا درک نادرستی از رسانه، حقوق رسانه و اصول حرفهای آن وجود دارد و مفاهیم را درست نمیشناسند به همین دلیل هم چه در رسانههای داخلی و چه در رسانههای فارسیزبان خارج از کشور، تصورات اشتباهی دارند و من نمیدانم این چیزی که وزیر ارشاد گفته، با چه مستنداتی قرار است به آن بپردازند. البته بازهم میگویم که از نظر اصول حرفهای رسانه، من به شیوه عملکرد چند رسانه فارسی زبان خارج از کشور نقد جدی دارم.
بیشتر بخوانید:
وزارتخانه های خارجه و ارشاد دقیقا کجایند؟ / فرمان «گستاخانه» سفیر روسیه به رسانه های ایران
وزیر ارشاد: شکایت از رسانههای فارسیزبان خارج از کشور
جزئیات شکایت ایران از ایران اینترنشنال
نقدهای شما چیست؟
زیاد است یکی از این موارد، عدم رعایت اصل بیطرفی است. رعایت اصل بیطرفی، یکی از اصول بسیار مهم حرفهای در روزنامهنگاری است. هرچند این موضوع یک اصل اخلاقی است نه اصل حقوقی. رسانهای که بیطرفی را رعایت نکند، از لحاظ حقوقی قابل پیگیری قضایی نیست.
چه دلیلی دارد که رسانههای خارج از ایران میتوانند تا حدودی روی مخاطب تاثیر بگذارند؟
وزیر ارشاد و سایر مقامهای حکومتی در ایران این بخش را درست متوجه شدند که رسانههای فارسی زبان خارج از ایران و پلتفرمها، بسیار بر افکار عمومی مردم ایران تاثیر میگذارند، اما این موضوع را متوجه نشدند که این تاثیرگذاری ناشی از قدرت آنها نیست، بلکه ناشی از ضعف مفرط رسانههای داخلی است، تلویزیون و مطبوعات از مرجعیت ساقط شدند.
بسیار خوب است که آقای وزیر ارشاد، به جای آنکه در فکر شکایت از رسانههای خارج از کشور باشد، به این فکر چگونگی حل بحران مطبوعات کشور باشد تا از این وضعیت پیچیده رها شوند و بهتر است مقامهای دولتی هم سعی کنند تلویزیون از این وضعیت خارج شود و با مقامات مربوطه مذاکره کنند تا اوضاع تلویزیون بهبود پیدا کند. اگر نگران هستند، رسانههای داخلی را از این بحران بیرون بیاورند.
۵۷۲۴۵
