مریم فکری: ابرتورم در راه است و آیا اقتصاد امروز در موقعیت ابرتورمی قرار دارد؟ این سوالی است که در نگاهی به شاخص‌های کلان اقتصادی، محل سوال بسیاری از مردم است. آخرین گزارش بانک مرکزی نشان می‌دهد که حجم نقدینگی در مهرماه امسال به ۵ هزار و ۶۷۶ هزار میلیارد تومان رسیده که نسبت به پایان سال گذشته رشد ۳۴.۱۷.۵ درصدی را نشان می‌دهد. همچنین حجم پایه پولی در پایان مهرماه سال ۱۴۰۱ به ۷۱۲ هزار میلیارد تومان رسیده که نسبت به پایان سال ۱۴۰۰، رشدی معادل ۱۸.۰ درصد داشته است. همین آمار به اعتقاد کارشناسان و تحلیلگران اقتصادی، نشان از موج تورمی جدید در بلندمدت خواهد بود.
نقدینگی در بلندمدت نرخ تورم را چقدر بالا میبرد؟
در همین رابطه، کامران ندری، عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع)در گفت‌وگو با خبرگزاری مناطق‌آزاد با اشاره به اثر متغیر نقدینگی روی نرخ تورم، می‌گوید: رشد نقدینگی یک عامل کلیدی در ایجاد تورم است، اما به این معنا نیست که اگر در مهرماه ۱.۵ درصد رشد نقدینگی داشتیم، بلافاصله بخواهد روی نرخ تورم تاثیر بگذارد.
وی می‌افزاید: رابطه بین نقدینگی و تورم، یک رابطه بلندمدت است. یعنی در بلندمدت نرخ تورم نمی‌تواند کمتر از نرخ رشد نقدینگی باشد. بنابراین نرخ رشد نقدینگی در بلندمدت یک عامل کلیدی است.
این کارشناس اقتصادی عنوان می‌کند: در کوتاه‌مدت عوامل متعددی روی تورم اثر می‌گذارند و خیلی از این عوامل نیز قابل پیش‌بینی نیستند. برای مثال، دولت تصمیم بگیرد قیمت حامل‌های انرژی را تغییر دهد و اصلاح کند. ما نمی‌دانیم دولت این تصمیم را می‌گیرد یا خیر، اما اگر این تصمیم را بگیرد که قیمت را تغییر دهد، می‌تواند روی تورم تاثیر معناداری در کوتاه‌مدت داشته باشد.
ندری تصریح می‌کند: به عبارتی، زمانی که دولت تصمیم می‌گیرد، ما اثر آن را روی قیمتها با یک فاصله خیلی اندکی مشاهده می‌کنیم.
وی همچنین با اشاره به توافق احتمالی بین ایران و غرب در رابطه با برنامه هسته‌ای، متذکر می‌شود: ما نمی‌دانیم این اتفاق هم می‌افتد یا خیر، اما اگر این اتفاق بیفتد، در کوتاه‌مدت روی نرخ تورم تاثیر می‌گذارد.
این کارشناس اقتصادی تاکید می‌کند: در کوتاه‌مدت عوامل تصادفی خیلی زیادی هست که روی نرخ تورم تاثیر می‌گذارد و امکان دارد این تاثیر مثبت باشد و باعث افزایش نرخ تورم شود. همچنین ممکن است تاثیر منفی داشته باشد و نرخ تورم را کاهشی کند. این عوامل در کل قابل پیش‌بینی نیستند و این‌که به چه شکل بروز می‌کنند.
ندری با بیان این‌که نرخ رشد نقدینگی به طور قطع در بلندمدت یک عامل کلیدی و تعیین‌کننده روی نرخ تورم است، می‌گوید: اگر دولت نتواند نرخ رشد نقدینگی را کنترل و مهار کند، به این معناست که در بلندمدت تورمی برابر با میانگین نقدینگی در طی سال را خواهیم داشت.
چرا مردم کاهش تورم را حس نمی‌کنند؟
این اقتصاددان در عین حال در رابطه با آمار مرکز آمار ایران در رابطه با کاهش ۰.۹ درصد نرخ تورم ماهانه و نقطه به نقطه و رسیدن این نرخ به ۲.۱ درصد و این‌که این آمار چرا با آنچه مردم از بازار می‌بینند، متفاوت است، می‌گوید: نرخ تورمی که توسط مرکز آمار ایران اعلام می‌شود، افزایش قیمت یک سبدی از کالاهاست که الزاما ما آن را مصرف نمی‌کنیم. یعنی سبد کالایی که من مصرف می‌کنم یا سبد کالایی که شما مصرف می‌کنید یا سبد کالایی که مرکز آمار در نظر می‌گیرد، متفاوت است. بر این اساس، هر کدام از ماها درک متفاوتی از نرخ تورم داریم.
ندری می‌افزاید: حس مردم بستگی به سبد کالایی دارد که در آن ماه مصرف می‌کنند. به همین خاطر، تورم را متفاوت از آن چیزی حس می‌کنند که مرکز آمار اندازه‌گیری می‌کند.
وی تصریح می‌کند: مرکز آمار ایران در واقع یک سبدی را اندازه‌گیری می‌کند که در آن بیش از ۴۰۰ قلم کالا وجود دارد که ممکن است ما آنها را مصرف نکنیم.
این کارشناس درباره شفافیت آمارهای تورمی عنوان می‌کند: ما اگر روی تورم خوراکی‌ها تمرکز کنیم، مشاهده می‌کنیم که این تورم از تورم کل آن سبد بیشتر باشد. این‌ها مشکلات اندازه‌گیری است، یعنی اگر این‌که نرخ تورم دقیقا آن چیزی که ما حس می‌کنیم را نشان نمی‌دهد، یک امر طبیعی است و ناشی از مشکلاتی است که در رابطه با اندازه‌گیری داریم. ولی تحلیل‌های اقتصادی برپایه نرخی انجام می‌شود که مرکز آمار اعلام می‌کند.
ندری در عین حال درباره نرخ تورم ماهانه متذکر می‌شود: درست است که نرخ تورم نقطه به نقطه کاهش ۰.۹ درصدی داشته، اما باز هم نرخ ۲.۱ درصدی نشان می‌دهد که نرخ تورم در اقتصاد ما یک عدد خیلی بالایی است. ۲.۱ درصد ماهانه ما شاهد در برخی از کشورها شاید نرخ تورم سالانه‌شان باشد. بنابراین ۲.۱ درصد نرخ تورم ماهانه در واقع رقم خیلی بزرگی است و نشان‌دهنده این است که کل اقتصاد با یک تورم قابل ملاحظه‌ای مواجه است.
ابرتورم در راه است؟
این اقتصاددان در پاسخ به این پرسش که آیا اقتصاد ایران با ابرتورم روبه‌رو خواهد شد؟ می‌گوید: ابرتورم تعریف دارد. اگر همین شاخص‌هایی که به آن اشاره کردیم مثل تورم ماهانه، اگر در ماه بیشتر از ۵۰ درصد افزایش پیدا کند، ابرتورم خواهیم داشت.
ندری می‌افزاید: ما تا عدد ۵۰ درصد خیلی فاصله داریم. بالاترین نرخ تورم ماهانه‌ای که امسال داشتیم، مربوط به خردادماه بود که البته بالاترین نرخ تورم ماهانه در کل تاریخ اقتصاد کشور بود که نزدیک به ۱۱.۵ درصد بود.
وی عنوان می‌کند: بر این اساس، احتمال این‌که ما در میان‌مدت یا کوتاه‌مدت گرفتار ابرتورم شویم، خیلی پایین است، ولی اگر دولت با همین دست فرمان حرکت کند و به همین شکل کشور را اداره کند، در بلندمدت احتمال این‌که گرفتار ابرتورم شویم، وجود دارد.
این کارشناس اقتصادی تصریح می‌کند: در یک کلام باید بگوییم این شیوه حکمرانی که در اقتصاد ما اعمال می‌شود، مثل نحوه انتخاب مدیران و شیوه مدیریت نهادهای پولی و مالی باید تغییر کند که کار ساده و آسانی نیست.
ندری متذکر می‌شود: در اقتصاد ما سیاست‌گذاری پولی و مالی به درستی انجام نمی‌شود و مدیران حوزه پولی و بانکی به درستی انتخاب نمی‌شوند. البته نه فقط در حوزه پولی و بانکی، بلکه در کل اقتصاد با این چالش مواجه هستیم که کسانی که اهلیت بیشتری دارند، ایزوله شدند و خارج از گود قرار گرفتند و آن‌هایی که اهلیت کمتری دارند، امور مملکت را به دست گرفتند. نتیجه همه این‌ها چیزی شده است که ما مشاهده می‌کنیم. نوع حکمرانی باید تغییر پیدا کند.
۲۲۳۲۲۵
