ندا انتظامی: هوشنگ جاوید یکی از افرادی است که از منطقه‌ای شدن جشنواره موسیقی نواحی استقبال می‌کند: «در چندسال اخیر، مدوام گفتم که این جشنواره باید منطقه‌ای برگزار شود، تا فرصت کشف استعدادهای جدید از جوان‌ها گرفته نشود. زمانی که یک جشنواره منطقه‌ای می‌شود، مزیت آن این است که نیروهای پیشکسوت منطقه به عنوان هیات داوران می‌توانند کارهای هنرمندانی که در زمینه اصالت فعالیت می‌کنند داوری کنند. در این صورت برآیندی درستی از موسیقی نواحی رشد می‌کند و به نسل بعدی می‌رسد.»
به گفته این پژوهشگر موسیقی نواحی و آیینی ایران این موضوع هنوز ابتدای راه است، شیوه‌های اجرایی هنوز تدوین و به مناطق ابلاغ نشده است. او علت این امر را اینگونه شرح می‌دهد: «موسیقی نواحی در تمام ایران دچار دگرگونی شده است. ارکسترگرایی و گروه نوازی به موسیقی نواحی راه پیدا کرده در حالیکه تا پیش از این مدت چیزی به اسم گروه نوازی در موسیقی اقوام و مناطق نداشتیم که مثلا ۱۲ نوازنده باهم دوتار بزنند. گروه‌نوازی فقط در دوبخش ایران داشتیم که در موسیقی آیینی مذهبی بود. یکی در یارسان در منطقه غرب کشور و دیگری ذکرهای خانقاه در منطقه کردستان بود.»
حفظ تنوع در اجرا موسیقی مناطق
نویسنده کتاب «نقش زن در موسیقی مناطق ایران» معتقد است که گروه نوازی را نمی‌توان نادیده گرفت و آن را رها کرد: «جوانانی که به گروه‌نوازی روی آورده‌اند کسانی هستند که به موسیقی، زبان و هنر منطقه‌شان علاقه‌مند هستند و می‌خواهند از این موسیقی حفاظت کنند. به همین دلیل باید در شیوه اجرایی به این گروه هم توجه کرد. مثلا این گروه‌ها در یک بخش داوری کرد و کسانی که به اصالت پایبند هستند در بخش دیگر داوری شوند. پیشکسوتان هم براساس فنونی که مدنظرشان موسیقی اصالت و گذشته داوری می‌کند. این موارد کنار هم باعث ارتقا موسیقی می‌شود.»
او این تقسیم بندی هنرمندانی که گروه نوازی را ترجیح می‌دهند در کنار هنرمندانی که تکنوازی براساس هنر و اصالت گذشتگان را ترجیح می‌دهند باعث رشد همه جانبه موسیقی می‌داند: «پیش از این فرصت‌هایی که در جشنواره نواحی برای جوانانی که گروه‌نوازی را ترجیح می‌داند می‌سوخت. حال با منطقه‌ای شدن جشنواره این فرصت‌ها از بین نمی‌رود چرا که حضور افراد و گروه‌ها بیشتر خواهد بود و نگاه بهتری از سوی هیات داوران صورت می‌گیرد.»
جاوید معتقد است که حاص رشد این موضوع را در سال سوم جشنواره منطقه‌ای مشاهد خواهیم کرد: «رشدی که صورت می‌گیرد، باعث خواهد شد که بگویم کاش در سال‌های پیش جشنواره منطقه‌ای شده بود.»
رشد موسیقی نواحی
قرار بود آبان امسال جشنواره پانزدهم موسیقی نواحی در کرمان برگزار شود، برخلاف وعده‌های پیشین مدیران، جشنواره در آخرین لحظات از کرمان به گرگان منتقل شد. سوال اینجاست که با تمام اتفاقات خوبی که برای منطقه‌ای شدن جشنواره موسیقی نواحی می‌توان متصور شد، آیا هماهنگی‌های لازم صورت خواهد گرفت؟ آیا جشنواره با بی‌نظمی همچون پازدهمین دور جشنواره موسیقی نواحی مواجه نخواهد شد؟ هوشنگ جاوید در این باره می‌گوید: «اصلا اینطور نخواهد شد. دبیرخانه دائمی برچیده شده، اما دبیرخانه منطقه‌ای طراحی و اجرا خواهد شد. در حقیقت دبیرخانه اصلی وجود دارد و دبیرخانه منطقه‌ای دستور اصلی خود را از تهران می‌گیرند. این کار با نظارت دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باعث می‌شود که موسیقی نواحی قوی‌تر شود. همچنین برآیند رشدی موسیقی به لحاظ فنی، عملی و گستردگی بین مخاطبان جوان بیشتر خواهد شد.»
او ادامه داد: «طبیعتا هر منطقه‌ای دبیرخانه‌ای برای خودش طراحی می‌کند، اما شیوه‌های اجرایی باید نگارش شود. شیوه‌های اجرایی از طریق دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به دبیرخانه مناطق ارائه می‌شود.»
بیشتر بخوانید:
پژوهشگر و نویسنده کتاب‌های «آخرین خنیاگر (شرح حال زندگی حاج قربان سلیمانی)» و «مناقب خوانی (موسیقی قدسی، مذهبی و آیینی ایران)» از چند پیشنهادی که برای این امر داده است خبر می‌دهد: «پیشنهادی که به آقای الهیاری، مدیر دفتر موسیقی داده‌ام این بود که زمانی که جشنواره منطقه‌ای شد، بخش خروجی مناطق در یک سر فصل نهایی برای ارائه قرار بگیرد و کرمان به دلیل دلیل پایگاه بودن آن در چند سال اخیر محلی برای اجرای برگزیده‌های مناطق باشد.»
او بخش اجرا در پایگاه نهایی یا در کرمان را اجرای رقابتی نمی‌داند: «زمانی که همه برترین‌ها برای اجرای موسیقی به کرمان بروند، یعنی دیگر اجرای رقابتی نداریم بلکه جشنواره اجرای از برترین‌های موسیقی نواحی را شاهد خواهیم بود؛ که اجرای تخصصی، پرشور خواهد بود. حتی پیشنهاد دادم که به جای اینکه داورها این اجراها را داوری کنند مردم را به عنوان داور انتخاب کنند.»
او داوری مردم در اجرای نهایی را احترام به نظر مردم و آگاهی دادن به هنرمندان می‌داند، امری که باعث می‌شود که هنرمندان بدانند ارتباطشان با مردم درست بوده یا خیر؟ او در ادامه توضیح می‌دهد: «با داوری مردم مخاطب شناسی از سوی گروه‌ها صورت می‌گیرد و این کار ارتقا مسیر موسیقی منطقه‌ای را به دنبال خواهد داشت.»
اجرای عمومی مطالبه هنرمندان
اجرای عمومی برای موسیقی نواحی یکی از مهم‌ترین نکات است. مسئله‌ای است که کمبود آن بارها مطرح شده است، اما هیچگاه شکل عملی به خود نگرفته است. جاوید می‌گوید: «زمانی که جشنواره موسیقی نواحی به شکل منطقه‌ای برگزار می‌شود، خود روش به شکل اجرای تور برای هنرمندان است، چرا که هنرمندان موسیقی نواحی به مناطق مختلف ایران می‌روند. پیشنهاد دادم که در طول سال برای منتخبان موسیقی نواحی در کشور و در سالن‌های بزرگ اجرا بگذارند و یا این گروه‌ها را به خارج از کشور اعزام کنند. این کار می‌توانند به کیفیت کارهای هنرمندان موسیقی نواحی در مواجه به مردم کمک کند و علاوه بر این به رشد هنری و اقتصادی بیشتر موسیقی نواحی نیز کمک می‌شود.»
این پژوهشگر گرچه معتقد است که برچیده شدن دبیرخانه دائمی موسیقی نواحی در ابتدای راه است و امکان آزمون و خطا وجود دارد اما قاطعانه از این امر دفاع می‌کند: «معتقدم که برنامه‌ای که دفتر موسیقی پیش گرفته است، برنامه موفقی خواهد شد به شرطی که همه ما اعم از هنرمندان، مردم و رسانه‌ها کمک کنند.»
۵۵۵۵
