مهسا بهادری: «آکتور» و «سقوط» تا جمعه سرزبان‌ها بود و از آن روز به بعد تعطیلی فیلیمو سر زبان‌ها افتاده. شنیده‌ای که می‌گویند «گنه کرد در بلخ آهنگری، به شوشتر زدند گردن مسگری؟» احتمالا الان به این فکر کنید که گردن مسگر شوشتری چه ارتباطی به ساترا و فیلیمو و «سقوط» دارد. یک معادله ساده برایتان می‌گذارم تا حلش کنید، حمید فرخ‌نژاد با داستان‌های طولانی از کشور خارج میشود و فیلمی که علیه داعشی‌هاست از ساترا اجازه پخش نمی‌گیرد، تا اینجا راحت است اما به دنبال پخش شدن سریال قرار میشود که فیلیمو را تعطیل کنند، یا همان گردن مسگر شوشتری را بزنند، آن هم با اتکا به نامه پیمان جبلی. درست در زمانی که اعلام نشده مشکل «سقوط» چیست و چند روز پیش هم وزیر ارشاد با تاکید بر اینکه «سقوط» ادامه دارد، تاکید کرده بود، «اینکه یک اثر بنا بر عملکرد یک بازیگر متوقف شود، از سوی وزارتخانه ممنوع شده است.»
اول از همه برای اینکه تکلیف «سقوط» و «آکتور» و «پدر خوانده» و «شبکه مخفی زنان» را بدانیم به گفت‌وگو با محمدصادق افراسیابی را به‌عنوان سرپرست معاونت کاربران و تنظیم‌گری اجتماعی پرداختیم که ارتباطی هم به نامه پیمان جبلی ندارد و گفت‌وگو را هم پیش از انتشار نامه گرفتیم و می‌توانید متن کامل مصاحبه را در ادامه بخوانید. مصاحبه‌ای که در آن افراسیابی بر تعامل ساترا با هنرمندان تاکید دارد اما دقیقا سه روز بعد در عمل کار دیگری انجام می‌دهند؛ پیمان جبلی در نهایت نامه تعطیلی پلتفرم را می‌نویسد.
یک توضیح کلی درباره مجوزهای ساترا بدهید، کارکرد آن‌ها چیست؟
درباره بحث مجوزها باید بگویم که ساترا سه نوع مجوز ارائه می‌دهد، یک نوع مجوز در ارتباط با سکوهایی است که می‌خواهند در حوزه صوت و تصویر فراگیر فعالیت کنند که خودشان هم به پنج دسته تقسیم می‌شوند، دسته اول، سکوهای نمایشی مثل فیلیمو، نماوا، فیلم‌نت و… .
دسته دوم در حوزه توزیع سکوهای آموزشی است و درباره همین محتوا کار می‌کنند، دسته سوم سکوهای خبری و اطلاع‌رسانی هستند و سکوی چهارم هم در حوزه آوا و نوا فعالیت می‌کنند. یک دسته هم رسانه‌های کاربر محور هستند. این پنج دسته در حال حاضر برای ساترا در درگاه ملی صدور مجوزها تعریف شده است.
یک مجوز برای تولید سریال است، یعنی اگر قرار است سریالی تولید شود باید آن سیناپس و فیلمنامه را ارائه کند. در این زمینه وضعیت سریال‌ها در اداره کل صدور مجوز تولید، بررسی میشود و کارشناسان طرح اولیه را بررسی می‌کنند و فیلمنامه وارد شورای مجوز تولید میشود و در آن شورا مورد بررسی قرار می‌گیرد و اگر ابهام و سوالی وجود داشته باشد از فیلمنامه‌نویس دعوت میشود که بیاید تا درباره فیلمنامه توضیح دهد، این شورا دارای سه عضو حقوقی و چهار عضو حقیقی است.
یک مجوز دیگر برای انتشار سریال‌ها است که اداره کل نظارت و تطبیق صدور این مجوز را بر عهده دارد و اگر درباره اثری که تولید شده نکته‌ای وجود داشته باشد در شورای انتشار با حضور سه عضو حقوقی و چهار عضو حقیقی اعلام نظر میشود و ممکن است از تهیه کننده، کارگردان و سکوی نشر دهنده هم دعوت به‌عمل آید. البته هم برای شورای تولید و هم برای شورای انتشار از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم مطابق تفاهمی که سازمان صدا و سیما و وزارت ارشاد با هم داشتند یک کرسی اختصاص یافته؛ که این کرسی بعد از حضور نماینده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باعث خواهد شد تا تعداد اعضای حقیقی و حقوقی هر دو شورا برابر شوند.
نکته اصلی که وجود دارد درباره عملکرد ساترا برای پخش سریال‌هاست، وقتی قرار است سریالی روی آنتن شبکه نمایش خانگی بیاید از یک هفته قبل اخبارش اعلام میشود، اگر واقعا از ساترا مجوز ندارد چرا از همان زمان اقدام نمی‌کنید؟ چرا دست‌کم بلافاصه پس از پخش قسمت اول اقدام نمی‌کنید؟
به این خاطر که بنای ساترا بر بیانیه دادن نیست و تلاش می‌کند در عمل وظیفه خود را برای تنظیم‌گری انجام دهد. شما اگر بررسی کنید این بیانیه‌ها در یک ماه اخیر صادر شد و دلیل آن اتفاقاتی است که اتفاق افتاد. برخی نسبت به محتوای سریال «بی گناه» و «پدرخوانده» انتقاداتی داشتند که ساترا اعلام کرد این دو سریال مجوز ندارند. البته آقای سرتیپی در حال حل مشکلات و ایرادات «پدرخوانده» هستند و ساترا هم شکایت خود را در خصوص «پدرخوانده» با توجه به رویکرد اصلاح محتوای فیلم نت پس گرفته است.
اما شما هربار برای سریال‌ها بیانیه دادید، ضمن اینکه می‌توانید با تهیه‌کننده وارد گفت‌وگو شوید و عمل کنید.
بنای ساترا بر همکاری و تعامل است. هر جا سوال یا ابهامی پیش بیاید بیانیه می‌دهیم که افکار عمومی پاسخ سوالات خود را دریافت کند. در خصوص نماوا صرفاً در ماه‌های اخیر راجع به شبکه «مخفی زنان» توضیحاتی دادیم که البته تمام قسمت‌های «شبکه مخفی زنان» تا الان با مجوز ساترا پخش شده است و در خصوص فیلم‌نت راجع به «پدرخوانده» و در خصوص فیلمو راجع به «بی‌گناه»، «سقوط» و «آکتور»، مواردی را بر حسب ابهامات و سوالاتی که ایجاد شده بود بیان کردیم. الان هم عرض می‌کنم که ساترا اصلاحات قسمت‌های باقی مانده از سریال «شبکه مخفی زنان» را مشخص کرده و احتمالا وضعیت پخش سریال به زودی توسط پلتفرم اعلام خواهد شد.
تکلیف سقوط چه میشود؟
قبل‌تر هم گفتیم در حالی که ساترا به پلتفرم پخش کننده این سریال اعلام کرده بود که هنوز مجوزی برایش صادر نشده، اما باز هم در پخش آن تعجیل شد، شاید اگر در آن تاریخ پخش نمی‌شد بعد از اعلام ملاحظات ساترا راحت‌تر قابل اصلاح و در نهایت پخش بود. در هر صورت الان چون در خصوص فیلیمو ریاست سازمان صدا و سیما با رییس جمهور محترم به عنوان رییس شورای عالی فضای مجازی مکاتبه کردند و گزارشی را در این خصوص ارایه کردند، باید صبر کرد تا نتیجه این مکاتبه مشخص شود.
این نکته‌ای که به آن اشاره کردید به این معناست که دیگر این امکان وجود ندارد یا سقوط باید توقیف شود؟
چون قسمت اول سریال پخش‌شده، یکسری پیچیدگی‌هایی دارد که روند اصلاحی را کمی پیچیده کرده است اما مطابق با تفاهم و توافقی که با دادستان کل کشور انجام دادیم، در حال پیگیری روند اصلاحی برای اصلاح زیست بوم صوت و تصویر فراگیر به شکلی بودیم که کسب و کارهای نمایش خانگی کمترین لطمه را ببینند و به امید خدا آسیب نمی‌بینند و در عین حال شاهد تحقق آیین‌نامه‌ها و اسناد بالا دستی در حوزه محتوا باشیم. البته در خصوص فیلیمو الان ماجرا فرق کرده است و باید منتظر نتیجه مکاتبه ریاست محترم سازمان صدا و سیما و بررسی ها و مکاتبه های انجام شده و گزارش های ارایه شده ماند.
به نحوی در حال حاضر تکلیف حمید فرخ‌نژاد مشخص است، اینکه از ایران رفته و بعضا سریال‌ها هم با مشکل مواجه شده، باتوجه به این شرایط تکلیف سریال «پدر گواردیولا» و «سقوط» به صورت قطعی و نهایی چه خواهد شد؟
از نظر ما همچنان «سقوط» مجوز ندارد، سریال «پدر گواردیولا» هم هنوز اقدام نکرده و پلتفرم پخش کننده آن مشخص نیست. موضوع اشخاصی که در سریال‌ها نقشی را بازی می‌کنند، موضوعی است که ساترا استعلام می‌کند و نتیجه استعلام انجام شده از نهاد مسئول در این حوزه، هر چه باشد ساترا طبق آن اقدام می‌کند.
تفاوتی ندارد کدام پلتفرم باشد، مسئله حمید فرخ‌نژاد است، که آیا اجازه پخش تصویرش وجود دارد یا خیر؟
مرجع نتیجه استعلام درباره وضعیت هنرمندان ما نیستیم، استعلام یک چهارچوب قانونی دارد که ما طبق روال آن را انجام می‌دهیم ولی نتیجه را دستگاه‌های دیگر اعلام می‌کنند ما تابع نتیجه هر استعلامی هستیم که به ما اعلام کنند. محل استعلام هم دستگاه‌های امنیتی است.
بیشتر بخوانید:
رونمایی رسمی از درخواست پیمان جبلی از رییس جمهور برای برخورد با فیلیمو!
نامه سرگشاده انجمن صنفی وی‌اودی‌ها به رئیس صداوسیما/ اعتراض به درخواست فیلترکردن یک پلتفرم
تاکید وزیر بر ممنوعیت توقف سریال‌ها به دلیل عملکرد بازیگران/تکلیف بیننده «سقوط» چیست؟
با حذف پلتفرم‌ها بازهم کسی تلویزیون را تماشا نمی‌کند/ مشکل از جای دیگری است
«آکتور» یا «سقوط» دچار مشکلاتی شدند که هنوز معلوم نیست بخاطر حضور بازیگران است یا داستان سریال، تکلیف این موارد چیست؟
این را ما مشخص نمی‌کنیم از همان نهاد نظارتی استعلام می‌گیریم. مسئولیت نظارت بر محتوای سریال با ساترا است و ملاحظات محتوایی ساترا در خصوص آکتور به فیلیمو اعلام شده بود اما در خصوص سقوط، حقیقت ماجرا این است که سریال توسط ممیزان ساترا از دو هفته قبل از انتشار سریال بررسی شد و در جلسه چهارشنبه مورخ ۱۴ دی ماه موارد مربوط به این سریال در جلسه شورای انتشار سازمان تنظیم مقررات رسانه های صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی مطرح شد و در نهایت نظر اعضای جلسه این بود که این سریال نیاز به اصلاحاتی دارد که این موضوع در تماس تهیه کننده با رییس شورا مطرح شده بود و ساترا هم بلافاصله بعد از اتمام جلسه با فیلیمو مکاتبه کرده بود که سریال را منتشر نکنند اما انتشار سریال در تاریخ ۱۵ دی ماه فارغ از ملاحظات محتوایی که شورای صدور مجوز انتشار داشت باعث شد چالش جدیدی شکل بگیرد و اعضای شورا به این موضوع معترض شدند که چرا فیلیمو در انتشار تعجیل کرده است و دلیل اینکه الان وضعیت انتشار این سریال دچار مشکلاتی شده است در شرایط کنونی فارغ از ایراداتی که اعضای شورا نسبت به محتوای سریال داشتند این است که با وجود اعلام ساترا، پخش سریال در تاریخ ۱۵ دی ماه شروع شده است و همین امر باعث چالش های جدیدی شده است.
به نظر می‌رسد اگر فیلیمو در انتشار سریال عجله نمی‌کرد و تهیه کننده سریال بعد از جلسه شورای صدور مجوز از طریق آقای پورمحمدی رییس شورا و یا معاونت نظارت و پایش ساترا پیگیر انجام اصلاحات می‌شد به نتیجه می‌رسید اما این عجله‌ای که انجام شد و سریال بدون مجوز پخش شد، باعث چالش‌های جدیدی شد که نتیجه آن‌را این روزها در فضای رسانه‌ای می‌بینید.
اینکه بعضا گفته میشود ساترا با هنرمندان تعامل ندارد حرف درستی نیست. این عزیزان خودشان در جریان سخنان اخیر آقایان روح الله حجازی، امیر حسین ترابی و حضور تهیه کنندگان و کارگردان های سریال های در دست تولید در جلسات شورای صدور مجوز تولید و انتشار ساترا هستند و الان شش هفته است که علاوه بر جلساتی که مدیران سکوها به صورت مستمر با رییس و سایر مسئولین ساترا دارند، مدیران سکوهای دارای مجوز از ساترا در جمع مدیران سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی حضور پیدا می‌کنند و نظرات خود را مطرح می‌کنند. برخی نقاط قوت ساترا را در دور جدید فعالیت خود مطرح می‌کنند و برخی هم انتقاداتی دارند که ما این نقدها را می‌شنویم و تلاش می‌کنیم در آن بخشی که انتقادات وارد است، اتفاقات خوبی رقم بخورد و چالش ها برطرف شود. این اتفاق اخیر در برنامه ای با عنوان صمیمانه رقم، میخورد که یکی از خروجی های معاونت کاربران و تنظیم گری اجتماعی است.
نامه‌ای که با صحبت‌ها تعارض داشت
از طرفی و پس از این گفت‌وگو پیمان جبلی نامه‌ای به رییس جمهور فرستاد که در آن نوشته شده بود: «طبق قانون کلیه پلتفرم‌های ارایه‌دهنده خدمات صوت و تصویر فراگیر ،موظفند قبل از تولید و انتشار مجموعه‌های نمایش خانگی اقدام به اخذ مجوز از ساترا به عنوان نهاد قانونی تنظیم گر صدا و تصویر در فضای مجازی نمایند.
پلتفرم فیلیمو بدون اخذ مجوز قانونی تولید سریال«سقوط» اقدام به تولید این مجموعه و همچنین بدون اخذ مجوز انتشار، اقدام به انتشار آن نموده است. این اقدام غیرقانونی علیرغم تذکرات و مکاتبات پیاپی ساترا و یادآوری فرایند قانونی اخذ مجوز و بی توجهی مکرر این پلتفرم صورت گرفته است. با توجه به تکرار تخلفات این پلتفرم در گذشته، گزارش تخلف جدید فیلیمو به نهادهای نظارتی و قضایی گزارش و در این خصوص اطلاع‌رسانی شد.
فارغ از محتوای سریال سقوط بی توجهی آشکار و عمدی پلتفرم فیلیمو به قانون و زیر پا گذاشتن مقررات علت پیگیری ساترا در راستای وظایف قانونی آن می‌باشد و در این خصوص برای تحقق اجرای قانون همه نهادهای مربوطه از جمله شورای عالی فضای مجازی و مرکز ملی فضای مجازی تابع این شورا نیز در جریان تخلف مذکور قرار گرفتند.
مکاتبه رییس رسانه ملی با رییس جمهور در جایگاه ایشان به عنوان رییس شورای عالی فضای مجازی صورت گرفته و درآن ضمن ارایه گزارش تخلفات این پلتفرم درخواست اقدام قانونی شده است.
سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی تاکید می‌کند رویکرد این سازمان نسبت به فعالان تولید محتوا در فضای مجازی، رویکرد حمایتی نظارتی است و در راستای حمایت از آنان به وظایف خود عمل کرده و در برابر هر گونه قانون شکنی و بی توجهی به حقوق مخاطبان و رقابت غیر قانونی و ناعادلانه با سایر سکوهای دارای مجوز از ساترا (۳۳۷ سکوی دارای مجوز)، اقدامات قانونی لازم را انجام خواهد داد و در این راستا در مقابل تخلف از قانون، مسئولیت خود را به شکل کامل انجام خواهد داد.»
با توجه به این خواسته نیز اسماعیل عفیفه، تهیه‌کننده سریال جیران توقیف، حذف یا فیلترکردن فیلیمو را کار اشتباهی دانست.
رویکرد حذف پلتفرم به بهانه اینکه قانون‌شکنی و ساختار شکنی انجام داده، کار درستی است؟ اصلا اگر آن را تنبیه در نظر بگیریم تنبیه به اندازه‌ای است؟
مطلقا خیر. اول از همه اینکه از منظر من هیچ هنجارشکنی یا ساختار شکنی رخ نداده، حتی قانون‌شکنی هم رخ نداده است چون قانون در این‌باره هنوز مشخص نیست. تعداد زیادی از افراد اهل فن هنوز هم درگیر این مسئله هستند که آیا شبکه نمایش خانگی باید زیر نظر ساترا باشد یا وزارت ارشاد و هنوز هم برای آن پاسخی پیدا نکردند و درباره این مسئله اختلاف نظر بسیار است.
با تعطیل شدن فیلیمو علاوه بر کارکنان پلتفرم فیلیمو، عوامل ساخت سریال‌ها نیز کار خودشان را از دست می‌دهند و دیگر نمی‌توانند به فعالیت خودشان ادامه دهند، با تمام این شرایط تعطیل کردن این پلتفرم کار درستی است؟
اگر این مسئله را در نظر بگیریم که باید عقلانیت در رفتار این نهادها و مسئولین تصمیم‌گیر وجود داشته باشد، طبیعتا این رفتار اشتباه است. در واقع فکر می‌کنم که مشابه این رفتارهاست که فعلا جامعه را به این شکل در آورده که همه نوع درگیری در آن دیده میشود، صرف‌نظر از اینکه فیلیمو چه کار کرده یا نکرده، این نکته را فراموش نکنیم در چند سال گذشته بحران اقتصادی گریبان مردم را گرفته بود،با تولید سریال، هزاران نفر را در حوزه سینما و فیلم‌سازی به کار مشغول کرد. همین سریال «جیران» در اوج کرونا باعث ایجاد اشتغال برای هزار نفر شد که به صور مستقیم یا غیرمستقیم با این پروژه در ارتباط بودند. این مسئله فی نفسه خودش یک ارزش به شمار می‌آید، این پلتفرم‌ها در مملکتی که دچار بحران اقتصادی پی‌درپی است یک کارآفرینی انجام دادند و به جای اینکه مورد تشویق و استقبال قرار بگیرند، آن‌ها را تهدید می‌کنند. اگر ما خیرخواه این جامعه و مردم هستیم، چرا باید چنین رفتاری انجام شود؟
۵۷۲۴۵
