بعضی از بیماری‌ها با فصل هماهنگ هستند. انگار عوامل آنها هوشیارانه با شروع فصل مورد نظر فعال می‌شوند و روزگار ما را سیاه می‌کنند. آبریزش بینی، تب، حساسیت و همه آنچه به آن سرماخوردگی می‌گوییم، اواخر فصل پاییز و ابتدای زمستان پدیدار می‌شود و همه اینها زیر سر «بینی» است! بله درست شنیده‌اید بینی. اما چرا این عضو در فصل زمستان به سلامت ما خیانت کرده و باعث ابتلا به سرماخوردگی می‌شود؟
در فصل سرما، اهل منزل زمان بیشتری را در خانه می‌گذرانند. در نتیجه حجم ویروس‌های احتمالی افزایش پیدا می‌کند. از سوی دیگر ویروس‌ها در هوای خشک داخل منزل، عمری طولانی‌تر دارند اما هنوز مشخص نیست هوای سرد و مرطوب این فصل می‌تواند روی سیستم ایمنی بدن تاثیر منفی داشته باشد یا نه. پژوهشگران به‌تازگی از عملکرد سیستم ایمنی در مجاری تنفسی و در صدر آنها، بینی، آگاه شده‌اند. بررسی این پژوهشگران نشان می‌دهد به هر میزان بینی و مجاری تنفسی گرم‌تر باشند، امکان حمله به ویروس‌های واردشده به بینی و از بین بردن آنها و در نتیجه ابتلا به سرماخوردگی کاهش پیدا می‌کند اما در سرما، ویروس‌های موجود در بینی سر حال شده و عملکرد سیستم ایمنی در ناحیه بینی کاهش پیدا کرده و چند ساعت بعد، نشانه‌های سرماخوردگی پدیدار می‌شود.
کیسه‌هایی که ویروس‌ها را می‌بلعند
وقتی نفس می‌کشید، سلول‌های داخل بینی، ذرات ریز کیسه‌مانندی را به نام وزیکول‌های خارج سلول یا EVs آزاد می‌کنند. این ذرات به باکتری‌ها و ویروس‌های واردشده به بینی حمله کرده و آنها را قورت می‌دهند. پژوهشگران پس از این یافته نخست، دو سوال را مطرح کردند: اول اینکه آیا پاسخ ایمنی بینی در مقابل ویروس‌ها قابل تغییر است؟ دوم اینکه آیا کاهش دمای فضای بینی می‌تواند بر قدرت عملکرد سیستم ایمنی در این ناحیه اثرگذار باشد؟ پاسخ هر دو سوال مثبت بود اما چطور؟
ویروس‌ها با هوای سرد شاداب می‌شوند
پژوهشگران نمونه‌هایی را از بینی داوطلبان دریافت کردند. نمونه یک گروه از آنها دمای ۳۷ درجه سانتی‌گراد و نمونه گروه دیگر را در دمای ۳۲ درجه سانتی‌گراد کشت دادند (به این دلیل که دمای محفظه بینی زمانی که بیرون از منزل بوده و در معرض هوای سرد قرار داریم، پایین‌تر از دمای بدن است). در شرایط طبیعی گرمای بدن، وزیکول‌های خارج سلولی کوچک در بینی ما، ویروس‌ها را فریب داده و باعث می‌شوند ویروس‌ها به جای چسبیدن به سلول‌های حقیقی و تکثیر و ایجاد بیماری، به این وزیکول‌ها چسبیده و خورده شوند. اما وقتی فضای داخل بینی به دلیل مجاورت با هوای سرد، دچار کاهش دما می‌شود، این سیستم دفاعی متزلزل شده و عملکرد سابق خود را ندارد. بنابراین ویروس‌ها می‌توانند باعث ایجاد بیماری شوند.
پژوهش‌های گروه تحقیقاتی دانشگاه ییل در سال ۱۳۹۴/۲۰۱۵ میلادی نیز نشان داده بود که امکان تکثیر ویروس‌های ویژه بینی به نام «راینو ویروس‌ها» – که دلیل ایجاد سرماخوردگی معمولی هستند – در دمای پایین داخل بینی، سریع‌تر است. این وضعیت درباره ویروس آنفلوآنزا نیز صادق است. این یافته‌ها نشان می‌دهند شال‌گردن وسیله مهمی در فصل زمستان است! به این ترتیب، پیش از بیرون رفتن از منزل، شال‌گردن به همراه داشته باشید و آن را دور بینی و دهان بپیچید تا دمای داخل بینی را حفظ کرده و مانع تکثیر ویروس‌ها و سرماخوردگی شوید.
بیشتر بخوانید:
راهکارهای رفع خستگی چشم/ روزی چندبار چشم‌ها را بشوییم؟
سردردهای مکرر نشانه چیست؟
۲۳۳۲۳۶
